terms of trade, TOT, ticaret haddi, ticaret hadleri, Türkiye ticaret haddi, tüik, ticaret hızı, dış ticaret verileri, ihracat ithalat hacmi, kötü ticaret haddi, ticaret haddi hesabı, ticaret hükümleri, ticaret haddi nasıl hesaplanır, dış ticaret haddi nedir, dış ticaret haddi nasıl hesaplanır, dış ticaret haddi formülü
Ticaret Haddi
Ticaret Haddi (terms of trade) ; Alınan ve satılan malların
miktarını ve alım satım farkından doğan değişim oranını ifade eden ölçüye
ticaret haddi denir.
Dış Ticaret haddi: Bir ülkenin ithal ettiği ürün ve
hammaddeler ile ihraç ettiği ürünlerin fiyatlarında yaşanan değişime bağlı
olarak, belirli bir dönemde örneğin 1 yıllık bir sürede elde ettiği kazanç ya
da zararı ifade eder. Örneğin hammadde ya da üretmediği hazır bir ürünü ithal eden
ülke, bu ürünleri sabit bir fiyatla ithal etmeye veya daha ucuza ithal etmeye
başlarken, ihracatını yaptığı ürünleri daha yüksek bir bedelle satmaya başlarsa
dış ticaret haddi olumlu yönde yani kar ederek artmaya başlar.
Ticaret haddinin hesaplanması
Ticaret hadleri, bir ülkenin ithalatının değerine göre
ihracatın değerini temsil eden bir terimdir; ihracatın toplam değerini, toplam ithalatlara
bölerek elde edilen sonuç 100 ile çarpılarak hesaplanır. Bir ülkenin ticaret
haddi değeri % 100'ün altına düştüğünde, yurtiçine girenden daha fazla sermaye yurtdışıne
çıkacaktır. Dış ticaret haddi değeri 100'den büyük olduğunda biriken iç sermaye
artıyor demektir. Dış ticaret haddi, bir ülkede enflasyon dahil tüm makro
verileri ciddi anlamda etkiler.
Bir ülkenin ticaret hadleri, o ülkenin ihracat fiyatlarını
ithalat fiyatlarına göre ölçer ve şu şekilde ifade edilir:
Örneğin, belirli bir dönemde ihracat fiyat endeksi% 10,
ithalat fiyat endeksi% 5 artarsa ticaret hadleri şu şekildedir:
110 x 100/105= 104.8
Bu, ticaret hadlerinin% 4.8 oranında arttığına işaret
ediyor.
Ticaret hadleri 100'ün üzerine çıktıklarında iyileşme olduğu
söylenir ve 100'ün altına düştüğünde kötüleştiği söylenir. Ticaret hadleri 1
numara ile de ifade edilebilir; 1'in üstündeki rakamlar bir gelişmeyi işaret
eder ve 1'in altındaki değerler mevzubahisse ekonomik anlamda kötüleşme söz
konusudur. Bu grafikte gösterilmektedir. (www.ihracat.co)
Ticaret hadlerini iyileştirme
Bir ülkenin ticaret hadleri iyileşirse, satılan her bir
ihracat birimi için daha fazla ithal mal birimi satın alabileceği anlamına
gelir. Potansiyel olarak, ticaret hadlerinde bir artış, belirli bir miktarda
ithalat yapmak için kaç mal ihraç edilmesi gerektiği açısından bir yararım
yaratmaktadır. Ayrıca, bir iyileşme, ithalat fiyatlarının ihracat fiyatlarına
göre düşüş gösterdiğinden, yerel maliyet baskısı enflasyonunu da olumlu
etkileyebilir.
Bununla birlikte, ülkeler ihracat hacminin düşmesi ve
ödemeler dengesinin bozulması nedeniyle sıkıntı çekebilir.
Ticaret Hadlerinin analizi
Ticaretin şartları, bir ülkenin ekonomisinin ne kadar
sağlıklı olduğunu belirlemeye yardımcı olmak için kullanıldığında, analistleri
yanlış sonuçlara götürebilir. Analistler için, özellikle ticaret hadleri
ihracat ve ithalat fiyatlarında meydana gelen değişikliklerden etkilenmesi
nedeniyle, ihracatın ithalatla ilgili olarak neden arttığını bilmek önemlidir. Ticaret
ölçümleri, ekonomik izleme yapılabilmesi için genellikle bir endekse
kaydedilir.
Ticaret Hükümlerini Etkileyen Faktörler
Çeşitli faktörler ticaret hadlerini etkiler; bazı faktörler
belirli sektörlere ve sanayilere özgüdür. Kıtlık, anlamı, ticaret için mevcut
malların göreceli miktarı, genellikle şartlarda belirgin bir etkiye sahiptir;
Mevcut malların büyük miktarı, bir satıcının satışlardan elde ettiği sermayeyi
kullanarak satması veya satın alması muhtemel miktarı arttırır.
Malların boyutu ve kalitesi de TOT üzerinde etkili olan
faktörlerdir. İyi olan ne kadar büyük olursa, o kadar çok kazanç elde edilir.
Aynı şekilde, daha iyi veya daha yüksek kalitede mallar da daha yüksek
miktarlar toplamaktadır. Bir satıcı malları daha büyük bir miktar karşılığında
satarsa, daha fazla mal satın alabilir.
Ticaret Hızlarını Artırmak / Azaltmak
Bir ülkenin ticaret hadleri iyileşmesi, o ülke
tarafından satılan her ihracat birimi için, ithal edilen daha fazla mal birimi
satın alabileceğini gösterir. Bu, verilen ithalat miktarını karşılamak için
ticaretin daha fazla sayıda satılması gerekeceği için ticaret hadlerinde bir
artışın fayda imkânı yaratacağı anlamına gelmektedir. Ticaret hadleri arttıkça,
yerel maliyet baskısı enflasyonunda da olumlu bir etki yapabilir: Bu artış,
ithalat fiyatlarının ihracat fiyatlarına bağlı olarak düşüş göstergesidir.
Bununla birlikte, bu artış ülkenin ihracat hacminin düşmesi ve ödemeler dengesi
kötüleşebileceği için olumsuz bir etki yaratabilir.
Bir ülkenin ticaret hadleri daha da kötüye giderse, aynı
verili ithalat miktarını satın almak için ülkenin daha fazla sayıda ihraç
etmesi gerektiğini gösterir. Prebisch-Singer hipotezi, gelişmekte olan birçok
pazarda ya da gelişmekte olan ülkede, üretilen malların fiyatına kıyasla emtia
fiyatlarında genel bir düşüşe dayanılarak bunu yaşadığını öne sürüyor. Bununla
birlikte, son yirmi yılda, küreselleşmede bir artış, üretilen malların fiyatını
düşürdü; bu nedenle sanayileşmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkeler üzerindeki
avantajı daha az önem kazanıyor.
Kötü ticaret hadleri
Kötüleşen ticaret hadleri, bir ülkenin belirli miktarda
ithalat yapmak için daha fazla ihracat yapması gerektiğini göstermektedir.
Prebisch-Singer hipotezine göre, bu kaderi, emtia fiyatlarının genel olarak
imal edilen malların fiyatıyla olan düşüşü göz önüne alındığında, birçok
gelişmekte olan ülkede görüldü. Bununla birlikte, küreselleşme son 15 yılda
imal edilen malların fiyatını düşürme eğiliminde olmuştur, bu nedenle
sanayileşmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkeler üzerindeki avantajları düşüyor
olabilir.
Küreselleşmenin etkisi, gelişmekte olan ekonomilerin ticaret
hadlerindeki düşüşü durdurma eğilimindeydi.
Türkiye de Dış ticaret Hadleri
Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK, dış ticaret hadlerini
hesaplarken, 2010 yılını baz alır. Baz yıl endeks değeri 100 kabul edilerek dış
ticaret endeksleri bu doğrultuda hesaplanır. Baz alınan yıl için 100 ‘ün
üzerindeki değerler, ihracat fiyatlarının , ithalat fiyatlarına nazaran daha
yüksek olduğunu gösterir.
YORUM