uyku, uyku nedir, nasıl uyunur, uykusuzluk, uyku problemi, karanlıkta uyumak, ışıkta uyumak, gündüz uykusu, gece uykusu, kaliteli uyku, sağlıklı uyku, melatonin hormonu, melatonin nedir, triptofan nedir, aminoasitten, Melatonin takviyesi, düzenli uyumak, uyku saatleri, uyku için uygun oda sıcaklığı, pazartesi sendromu, uyku ve alkol, uyku ve kafein, kafein uykusuzluk yaparmı, uyumadan önce yemek, az uyumanın zararları, uykusuzluk kaynaklı problemler, insomnia, fazla uyumanın zararları, uyuyamıyorsanız ne yapmalı, uyumayı kolaylaştıran yöntemler, sabah iyi uyanmak, uyku mekanizması, insan nasıl uyur, kaç saat uyumalı, yetişkinlerde uyku süresi, ergenlerde uyku süresi, çocuklarda uyku süresi, uyku evreleri, uykuda birinci faz, uykuda ikinci faz, uykuda üçüncü faz, uykuda dördüncü faz, REM, NREM, N-REM, Rapid Eye Movement, Hızlı Göz Hareketi, Non-Rapid Eye Movement, inaktif organlar, göz kapakları, REM nedir, REM uykusu, NREM nedir, NREM uykusu, karabasan nedir, uyku felci endir, uyku ve öğrenme, gece kuşları, yunuslar nasıl uyur, balinalar nasıl uyur, kuşlar nasıl uyur, büyüme hormonu, uyurken ereksiyon, hayvanların uyku süresi, günlük uyku, en çok uyuyan hayvan, yarasa ne kadar uyur, piton ne kadar uyur, baykuş ne kadar uyur, kaplan ne kadar uyur, sincap ne kadar uyur, aslan ne kadar uyur, sıçan aslan ne kadar uyur, kedi ne kadar uyur, fare ne kadar uyur, tavşan ne kadar uyur, ördek ne kadar uyur, köpek ne kadar uyur, kirpi ne kadar uyur, şempanze ne kadar uyur, domuz ne kadar uyur, balık ne kadar uyur, keçi ne kadar uyur, inek ne kadar uyur, koyun ne kadar uyur, fil ne kadar uyur, eşek ne kadar uyur, at ne kadar uyur, zürafa ne kadar, yenidoğan bebek kaç saat uyur, çocuklar kaç saat uyur, ergenler kaç saat uyur, yetişkinler kaç saat uyur, yaşlılar kaç saat uyur, uyku ve kilo sorunu
Uyku ortalama bir insanın gününün 3/1 ini kapsayan bir süreç. Bu sürecin sağlıklı gerçekleşmesi,
kaliteli uyku olarak nitelendiriliyor ve sonraki günkü zihinsel ve bedensel
fonksiyonlarımızı çok etkiliyor. yeterli uyumamak, unutkanlık, asabiyet, dikkat
dağınıklığı gibi sorunlara neden olabiliyor.
UYKU PROBLEMİ OLANLARA TAVSİYELER – İYİ UYUMAK İÇİN NE YAPMALI
1. Karanlıkta uyuyun, Mümkünse Işıkları yatmadan 30 dakika karartmaya başlayın
Yatmadan önce ışığa maruz kalmak, vücudun melatonin salgılamasını
engeller, melatonin vücudun uyku aşamasına geçmesini sağlayan, uyuşukluk ve
uyku hissine sebep olan hormondur.
Işıkların açık olduğu bir odada uyuyorsanız, bir yandan beyninize henüz
uyku vakti gelmediği sinyali yolluyorsunuz.
Bu sebepledir ki Karanlıkta uyumak, sadece bir ambiyans sağlamaz. Melatonin
hormonunun salgılanması için gereklidir. Yatmadan önceki son 30 dakikayı eğer
şartlarda uygunsa daha loş bir ışıkta geçirmeniz faydalı olacaktır.
2. Melatonin takviyeleri ve reçetesiz ilaçlardan uzak durun
Melatonin beyinde bulunan epifiz bezinden salgılanan, özellikle gece
saatlerinde ve karanlık ortamda faliyete geçen bir hormondur. Melatonin triptofan
adı verilen bir aminoasitten elde edilir. Bu hormon, insanlarda biyolojik saat
ritmini ayarlamaktadır. (www.ihracat.co)
Melatonin takviyesi olarak satılan bir takım ilaçlar ya da destekleyici
ürünler, uyku problemlerine geçici çözüm sağlasa da, uzun vadede sakıncalıdır.
Uyku problemi çeken kişilerin öncelikle uykusuzluklarına sebep olan davranışsal
problemleri tespit edip düzeltmeye çalışmaları, psikolojik problemler için
uzman desteği almaları tavsiye edilir.
3. Uyuduğunuz oda sıcaklığı ve şartları uyumaya uygun olmalı
Uyuduğunuz oda şartlarını, sağlıklı bir uykuya uygun şekle getirin.
Odanın nemli olmaması, çok sıcak ya da soğuk olmaması ( 18-22 derece) Gürültüye
maruz kalmamanız, yatağın ve yastığınızın rahat olması, hem daha hızlı uykuya
dalmanızı hem de daha sağlıklı ve rahat uyumanızı sağlayacaktır
4. Uyku saatlerinizi aksatmayın, düzenli uyumaya çalışın
Mümkün olduğunca, düzenli uyumaya çalışın, yatış kalkış saatlerinizi
hafta sonları dahil aksatmamaya çalışın. Hafta sonları geç yattığınızda ertesi
gün geç kalkma şansınız var peki ya pazartesi sabahı ne yapacaksınız. Pazar
sabahı geç kalkan kişi akşamında da erken uyuyamayacak ve pazartesi jet-lag olmuşçasına
hafta içi çalışma temposunun gerektirdiği saat dilimine uymaya çalışacaktır. Pazartesi sendromunu pek çoğumuz yaşamışızdır.
Araştırmalar vardiya sistemiyle çalışan kişilerin uyku düzenlerinin
vardiya periyodlarına göre değişmek zorunda kaldığı ve aksadığı için bağışıklık
sistemlerinin zayıfladığı ve daha kolay hastalandıklarını göstermiştir.
5. Alkol kullanımı
Alkol alacağınız günler, alkol miktarı ve saatlerini sınırlı tutmaya
çalışın. Akşam saatlerinde alınan bir alkol nispeten uyku saatlerine dek etkisini
kaybedecektir. Gece geç saatlerde alkol tüketmek uykunun doğal ritmini bozar.
Alkol, REM uykusunu engeller ki bu zihinsel aktivitelerin düzenlenemeyeceği, hafızaya dair verilerin doğru işlenemeyeceği ve ertesi gün bulanık bir zihinle güne başlayacağınız ve bir sonraki uykuya kadar bu şekilde kalacağınız anlamına gelir. Alkolün bir yandan uyku getirici bir etkisi olabilir ama alkollü uyumak kaliteli bir uyku çekmenizi engelleyecektir.
Alkol, REM uykusunu engeller ki bu zihinsel aktivitelerin düzenlenemeyeceği, hafızaya dair verilerin doğru işlenemeyeceği ve ertesi gün bulanık bir zihinle güne başlayacağınız ve bir sonraki uykuya kadar bu şekilde kalacağınız anlamına gelir. Alkolün bir yandan uyku getirici bir etkisi olabilir ama alkollü uyumak kaliteli bir uyku çekmenizi engelleyecektir.
6. Kafeini kesin
Alkol gibi kafein de uykuyu bozar, kaliteli uykuyu önler. Ayrıca insanlarda
anksiyete ve sinirlilik hali yaratır ve bu durumdayken uyumak daha zorlaşır. Kafein
içeren örneğin kahve gibi içecekleri kullanacaksanız günün erken saatlerini
tercih edin. Uykudan 5 saat öncesine
kadar kafein, alkol ve nikotin tüketimi tavsiye edilmiyor
7. Uyumadan önce yemek yemeyin
Akşam yemeği ve uyku saatiniz arasında 4-5 saatlik bir süre olmasında
fayda var. Yine yatmadan önceki son 1-2 saat içinde yemek yenmesi sindirim
işlemleri uyku sürecini olumsuz etkileyeceği için tavsiye edilmiyor.
Yine uyku esnasında normal şartlarda tansiyonun %10 düşmesi gerektiğini
ancak gece geç saatte yermek yendiğinde vücudumuz uyku için rahatlamaktansa,
gün boyu olduğu gibi, kendini herhangi bir aktiviteye hazır konumda tutuyor. Uyku
aşamasında düşmesi gereken tansiyon, yemek tüketimi sebebiyle yüksek kalıyorsa
bu durum kardiyovasküler riski artırır ve bu kişilerin kalp krizi, felç ve
kronik hastalıklar geçirme riski daha fazla olur.
Yine gece uyumadan 5 saat öncesine kadar Magnezyum içeren gıdalar
tüketilmeli. Diyetisyenlere göre, uyumadan en az 4 saat önce karbonhidrat
tüketmeyi kesmelisiniz ve yemek yedikten en az 2 saat sonra yatağa
girmelisiniz.
8. Telefonu yataktan uzak tutun
Telefonda kurulu bir alarmınız olabilir ama yine de telefonu
yatağınızdan uzak, kapatmak için ayağa kalkıp ona ulaşmanız gereken bir
mesafede tutun. Telefon çok yakın olduğunda gelen uyarıları kontrol etmeye ya
da uykunuz gelmediğinde sosyal medyada gezinmeye başlarsanız bu tam tersi
uykunuzun açılmasına sebep olacaktır.
Özellikle ergenlik dönemindeki gençler, yoğun sosyal medya takibi, cep
telefonu ve bilgisayar üzerinden oyun oynamak günümüzde sorunlu bir iletişim ve
eğlence kültürü yarattı. Ekrandan yayılan mavi ışık uykumuzu kaçırıyor.
İnternet ve televizyon takibi
beynimizin gevşemesi yerine uyarılmasına sebep olarak uyku evresine geçmemizi
engelliyor. Uzmanlar uyku saatimizden 90 dakika önce cep telefonlarımızdan
uzaklaşarak bir nevi dijital detoks yapmamızı tavsiye ediyor.
9. Yatağa girmeden önce kafanızdaki düşüncelerden arınmaya çalışın
Aklınızı aktif moddan uyku moduna geçirmek zor olabilir. Eğer tüm gün
düşündüğünüz bir mesele uyumanız gerektiğinde hala kafanızda dönüp duruyorsa. Kendinizi bu düşünceleri
yatağıma taşımayacağım şeklinde ikna edin bir nevi kişisel terapi uygulayın.
Örneğin 10 dakikalığına sandalyeye oturup, birazdan yatacağım, uyuyacağım
diye iç sesinizi kullanın. Bu gibi tavsiyeler komik gelebilir ama gerçekten işe
yarar ve yatakta dönüp durmaktan iyidir. (www.ihracat.co)
10. Uyuyamıyorsanız yataktan kalkın
Ortalama uykuya dalma süresi 15 dakikadır. Yatar yatmaz 5 dakikada uyumak,
o kişinin önceki gün uykusuz kalmış olduğunu gösterir. 15 dakika geçmesine
rağmen hala uyuyamıyorsanız yataktan kalkın.
Dikkatinizi aşırı uyarmayacak sakin bir film veya kitap okumak, uykuya
dalmanıza yardımcı olabilir.
Uykuya dalmakta güçlük çektiğinizde veya gecenin bir yarısı
uyandığınızda ve hemen uyku halindeyken yatağınızdan kalktığınızda yatağın
yakınında bir sandalyede oturursanız. Bu beyne sandalyenin düşünülmesi gereken
yer olduğunu ve yatağın uyku yeri olduğunu söyler.
11. Yatağınızın yanında not defteri ve kalem bulundurun
Bazen ertesi gün veya gelecekle ilgili aklınıza gelen mühim konular,
parlak fikirler, hatırlanması gereken önemli olaylar tamda gece yatarken aklınıza
gelir. Böyle durumlarda aniden uykunuz kaçabiir. Aslında durum şudur, Beyin bu
bilgilerin unutulması, hatırlanmaması gibi ihtimalleri değerlendirip endişeye
düşer ve bu yüzden uyku modundan çıkar. Yatağınızın yanında bir not defteri ve kalem bulundurun, bu gibi
durumlarda aklınızdaki konuyu kağıda dökün, kesinlikle daha rahat
uyuyacaksınız.
12. Nasıl uyanıyorsunuz
Nasıl uyuduğunuz kadar değilse de uyanma şeklinizde önemli. Okul
dönemindeki çocuk ve gençler, belirli mesai saatlerine bağlı çalışan
yetişkinler, genelde erken saatlerde uyanmak zorunda. Böyle bir döngü içinde
okuyan ya da çalışan insanlar genel olarak çaalr saat veya telefon alarmlarıyla
uyanıyorlar.
Ani ve yüksek sesli alarmlar uyku halindeki beynin, bu yüksek sesle
irkilmesine korku veya telaşla uyanmaya neden olabilir, bu kadar net bir şey
hissetmesek dahi bu tip yüksek sesli ani uyarıcılar insanlarda strese sebep
olmakta. Uzman tavsiyeleri, güneş doğmadan uyanması gereken kişilere, gün
ışığını taklit eden ve odanın 1-2 dakika içinde aydınlanmasını sağlayan
düzenekler ve sakin tonlarda kısık bir sesle başlayarak, ses düzeyi yavaş yavaş
artan alarm melodileri öneriyorlar.
13. Uyandıktan sonra yatakta fazla kalmayın
Yetişkin bir birey için 6 saat yeterlidir, tavsiye edilen uyku süresi 8 saat ve maksimum uyku süresi 10 saat olarak tavsiye edilir. Kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama uyku süresini
dolduran kişi, eğer her gün belli saat aralıklarında yatıp kalkıyorsa, yani uyku
düzeni varsa, belli bir saatte uyanacaktır. Uyandıktan sonra uzun süre yatakta
kalmanın herhangi bir dinlendirici etkisi olmayacaktır, açıkçası zaman
kaybıdır.
14. Yarım saatten uzun sürecek Gündüz uykularından uzak durun
Öğle arası yarım saatlik bir şekerleme vücudun dinlenmesini sağlar, daha
geç saatlerde uyumak veya birkaç saat sürecek bir öğle uykusu, gece uyumanızı
zorlaştıracaktır, gündüz uykusu eğer gece uyku saatlerinizden çalıyorsa bunun
yararını değil zararını görürsünüz.
Uyku verici olduğu iddia edilen bitki çayları veya gıdalardan destek
alarak uyumaya çalışmayın, gerçekten uyku probleminiz varsa bu gibi şeylerin
faydası olmaz, uyumanızı engelleyen sorunları tespit etmeye çalışın, stresden
uzak durun. Uyku probleminiz 1 haftayı geçen periyodlar şeklinde seyrediyorsa
bir uzman hekime başvurun. (www.ihracat.co)
UYKUYA DAİR GENEL BİLGİLER
İnsan nasıl uyur, uyku mekanizması nasıl işler.
Beynimizde yer alan ve yaşamsal işlevlerimizi kontrol eden sinir
hücresi topluluklarını kontrol eden parçaya beyin sapı deniyor.
Beyin sapı içerisinde ayrıca Retiküler Formasyon adı verilen ve
milyonlarca sinir hücresinin iletişimini bir şebeke gibi sağlayan, aynı zamanda
üst beynimizin bütün bölümlerinin “uyanık ve uyarıları değerlendirebilir” bir
durumda tutulmasını sağlayan bir sistem yer almaktadır.
Beynin uyuma evresine geçmesi veya uykudan uyandırılması retiküler
aktive edici sistemin görevleri arasındadır. Bu bölgedeki nöronların aktivitesi
azaldığı zaman uyuşukluk ve uyku durumu görülür.
Kaç saat uyumalı, Uyku süresi
Uyku süresi her yaş döneminde farklılık gösterir. Bunun yanı sıra
aslında kişiden kişiye, ihtiyaç duyulan günlük uyku süresi farklıdır. Genelleme
yapılacak olursa yetişkin bir insan günde ortalama 8 saat uyumalıdır. Bu süre 6
saatin altına düşmemeli 10 saatin üstüne çıkmamalıdır.
Bebekler, Çocuklar ve yaşlılar kaç saat uyur
- Yenidoğanlar için (0-3 ay) tavsiye edilen uyku süresi günde 14-17 saat
- Bebekler için (4-11 ay) tavsiye edilen uyku süresi günde 12-15 saat
- Çocuklar için (1-2 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 11-14 saat
- Okul öncesi Çocuklar için (3-5 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 10-13 saat
- Okul çağındaki Çocuklar için (6-13 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 9-11 saat
- Ergenler için (14-17 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 8-10 saat
- Gençler için (18-25 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 7-9 saat
- Yetişkinler için (18-25 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 7-9 saat
- Yaşlı yetişkinler için (18-25 yaş) tavsiye edilen uyku süresi günde 7-8 saat
Uyku süresi standartmı, neden 8 saat uyumak gerekiyor
Yapılan araştırmalarda 7 saatten az uyuyan kişilerde konsantrayon
bozukluğu, hafıza problemleri sinir ve psikolojik dengesizlikler, karar alma
mekanizmalarının sağlıklı çalışmaması ve dış uyarıcılara karşı tepki
sürelerinin düştüğü gözlenmiştir.
Bu kişileri sadece gözleyerek, bitkin oldukları, yorgunluk belirtileri
ve gün içinde uykulu halleri anlaşılabilir.
Yine aynı araştırmalarda 8 saat uyuyan deneklerde bu tip durumlar
gözlenmemiştir.
Bununla birlikte uyku süreleri ve sonuçlarının test edildiği ve gözlendiği
tüm araştırmalar genellemelere dayanmaktadır.
Sonuçta daha az veya daha fazla
uykuya ihtiyaç duyan insanlar vardır, ister genetik ister beslenme ve yaşam
şekillerine bağlı olsun bu farklılıklar gözlenmektedir.
Uyku evreleri – Uyku döngüsü - REM ve NREM
Uyku temel olarak 2 kısma ayrılır: REM Evresi (Rapid Eye Movement -
Hızlı Göz Hareketi) ile NREM Evresi (Non-Rapid Eye Movement). İsimlerinden de
anlaşılacağı üzere bu isimler, uyku esnasında gözlerin hareketli veya sabit
olma durumuna göre verilmiştir.
REM esnasında uyandırılan kişilerin rüyalarını hatırladıklarını, hatta
tam rüyanın bir aşamasındayken uyandıklarını söyledikleri gözlenir. Buda Rüya
sürecinin REM aşamasında yaşandığını ortaya koyar.
Uyku esnasında Hızlı göz hareketlerinin sebebi: Rüyada yaşanan
olayları, gözümüzün algılamaya çalışması yani veri arayışına girmesi ancak göz
kapakları ve duyu organları inaktif olduğundan bir veri tespit edemeyerek hızlı
hareketlerle görüntülerin kaynağını tespit etmeye çalışmasıdır.
REM uykusunda harcanan zaman yüzdesi doğumdan sonra gittikçe azalır ve
(doğumda % 50) üç yaşında % 33 e, 11 yaşında % 27 ye ve ergenlikte de yaklaşık
%25 e düşer.
Uykunun evreleri
Uyku temelde 5 evreden oluşur
Uykuda 1.evre: hafif bir
uyku söz konusudur, bilinç tam anlamıyla kapanmamıştır. Nefes alışlar
yavaşlamaya başlar, kalp atışları yavaşlar, kaslar gevşer
Uykuda 2.evre: Uyku hali
derinleşmeye başlar, bazen kişiler uyanık oldukları hissiyatına kapılır,
çevreden gelen ses ve etiketlere bilinçsizce karşılık verebilir ancak aslında
uyuyorsunuzdur. Bu döngüde uyanmak zordur,
Uykuda 3.evre: Derin uyku
evresidir. Beyinde delta dalgaları oluşur. Genellikle siyah beyaz, sıradan
olayların cereyan ettiği rüyalar görülür ancak bu süreçte görülen rüyalar uyku
sürecinde görülen rüyaların ancak %10-20 kadarını oluşturur
Uykuda 4.evre: Bu evrede
beyindeki delta dalgaları artar, uyku çok derindir uyanılması en zor evredir.
Bazı insanlarda gözlenen uykuda konuşma ve uyurgezerlik durumu bu evrede
meydana gelir.
Bütün bir uyku döngüsünde insan birden üçe kadar bütün evrelerden sırayla
geçer ve aralarda 2.evreye dönerek REM uykusu sürecini yaşar. Yani gece boyunca
aralıklarla REM aşaması yaşanır.
REM periyodu - REMUykusu
REM uykusu diğer uyku evrelerinin arasında yaklaşık her 90 dakikada bir
yaşanır ve 5 ila 30 dakika arası sürer. Yani periyodiktir.
Rüyaların %80-90’ı REM döneminde görülür, bu sebepten REM dönemi, rüya
evresi olarak da adlandırılır. REM süresince görülen rüyalar son derece gerçekçidir,
olağanüstü olayların görüldüğü rüyalar REM döneminde gerçekleşir.
REM dönemi gece uykusunun %20-25’ini oluşturur.
REM esnasında, vücuttaki tüm kaslar felç halindedir.
REM esnasında kişi bilinç oturmadan uyanırsa kendini yataktan kalkamayacakmış
gibi hisseder, aynı zamanda huzursuz hisseder ve asabi tepkiler gösterebilir.
REM sürecinde beyin, gün boyunca yaşanılan olayları öğrenilen bilgileri
düzenler. Adeta veriler ön bellekten belleğe, düzenlenerek aktarılıyor gibidir.
Uykunun REM dönemlerini iyi geçiren kişiler zinde ve zihni açık bir şekilde
güne başlar. (www.ihracat.co)
Karabasan nedir, Uyku felci nedir, neden olur
Rem uykusu esnasında tüm kaslar felç halindedir. Rem uykusu sırasında insanlar
nadiren uyanır ve yataktan kalkamayacak kadar bitkin durumdadır. Ancak daha
nadir görülmekle birlikte bazı kişiler REM döneminde zihin olarak uyanırlar
yani beyinleri uyanır ancak kaslar hala felç halindedir, duyu organları
işlevsizdir.
Dolayısıyla bir süreliğine gözlerini açamaz, ellerini ayaklarını
oynatamaz hatta ses çıkaramazlar. Halk arasında bu durum Karabasan olarak
adlandırılır. Ancak doğa dışı bir güç söz konusu değildir.
Her hangi bir sebepten dolayı uyanırsanız vücudunuz kitlendiği için
hareket edemezsiniz. Tam olarak uyanamazsınız hatta ses bile çıkarmanız
güçleşir. Kimi insanlar buna rüyanın neden olduğunu düşünür.
Bazıları ise, bilgi eksikleri
sebebiyle anlayamadıkları bu duruma görünmeyen varlıkların neden olduğunu
düşünür. En nihayetinde Rem uykusu gereklidir. Rem uykusu sırasında uyandırılan
insan huzursuzluk hisseder ve asabileşir.
Uykusuzluğun zararları
Az uyumak, unutkanlık, asabiyet,
dikkat dağınıklığı gibi sorunlara neden olabiliyor. Aynı zamanda yüksek
tansiyon, kalp hastalıkları ve yüksek düzeyde açlık duygusuyla bağlantılı
grelin hormonu salgılanması sebebiyle obeziteye zemin hazırladığı belirtiliyor.
Birkaç günlük uykusuzluk bile vücutta kan glükoz düzeyinde sorunlara
neden oluyor.
Genel olarak bağışıklık sisteminin zayıflaması ve beraberinde soğuk
algınlığı başta olmak üzere pek çok hastalığa davetiye çıkarıyor. Uykusuz
insanlarda görülen kolay sinirlenme ve yüksek stres hem sosyal ilişkileri hem
de iş ve okul performansını olumsuz etkiliyor.
Uyku düzeninin bozulması ve uzun periyodlarda devam etmesi, ilerleyen
süreçte şizofreni, bipolar bozukluk gibi zihinsel hastalıkların yaşanması
olasılığını arttırıyor.
Beslenme Alışkanlığı ve Uykusuzluk.
Beslenme alışkanlıkları, uyku süremizi ve uyku kalitesini ciddi oranda
etkiler. Geç saatlerde sindirimi zor yiyeceklerin tüketilmesi, mide yanması ve
hazımsızlık problemlerine sebep olup uyumayı zorlaştırabilir ya da kişiler gece
uykularından bu tip problemlerle uyanabilir.
Yine gece saatlerinde yemek yemek, beyne henüz uyku vaktinin gelmediği,
beslenme aktivitesine bağlı olarak gündelik programın devam ettiğini mesajını gönderir.
Yüksek kalorili besinlerin aşırı tüketimi, ve beraberinde gün içinde az
hareket etmek, egzersiz ve spor yapmamak yine uyku problemi yaşamamıza sebep
olabilecektir.
Çok uyumanın zararları, aşırı uyumanın yan etkileri
Yetişkin insanlara tavsiye edilen günlük maksimum 10 saatlik uyku
süresinin aşılması, depresyon ve benzeri rahatsızlıkların ortaya çıkma riskini
arttırıyor.
Yapılan araştırmalar, bu tip bir aşırı uyuma düzenini vücudunun yaşlılarda
zihinsel gerilemenin de bulunduğu sağlık sorunlarına neden olduğu biliniyor. (www.ihracat.co)
Uyku ve öğrenme arasındaki ilişki
Uyku, beynimizin gün böyu kaydedilen bilgileri sınıflandırması, yani hafızanın
doğru odacıklarına doğru bilgileri yerleştirebilmesi için önemli bir süreçtir.
Gece uykusunun REM evresinde, beynimiz yüksek enerji tüketimi ile, uyanık
halimizdekine yakın bir performansla çalışır.
REM esnasında, beynimiz o gün maruz kaldığımız olayları, edindiğimiz
bilgileri “anlamlandırma, ayrıştırma, ilişkilendirme ve kaydetme” gibi işlemler
yapmaktadır. Gece uykusu sırasında yaklaşık 90 dakikalık periyodlarla yaşanan
REM evresi, bir anlamda ertesi gün neleri hatırlayacağımızı, edindiğimiz
bilgileri ne oranda öğrendiğimizi belirler.
Yapılan deneylerde, kişilerin gün içinde, yeni bir şey öğrenmelerine
sebep olan bir şey yaptıklarında beyinde gerçekleşen işlem, aynı gece uyku
esnasında REM döneminde, beyinde yine aynı bölgede, sadece daha düşük bir
aktivite ile “tekrar ettikleri” beyinden alınan sinyallerle tespit edilmiştir.
Yani öğrendiğiniz bilgi ve beceriler, uykumuzun REM döneminde bir nevi prova
edilir, pekiştirirlir ve kaydedilir.
Uyku ve kilo sorunları
Uyku eksikliği sebebiyle vücutta salgılanan grelin hormonu, istemsiz ve
gereksiz bir şekilde yeme dürtüsüne sebep oluyor. Günde 5 saatten az uyuyanların
obeziteye yakalanma olasılığı diğer insanlardan %50 daha fazla.
Gece Kuşları
İnsanların bir kısmının metabolizma olarak gece uyanık kalmaya daha uygun olduğu iddia edilir ki bunu destekleyen araştırmalarda mevcut. İnsanların bir kısmı meslekleri gereği bu şekilde yaşamaya zaten ayak uydurmak zorunda.
Mumlar, gaz lambaları ve en nihayetinde elektriğin keşfi ve yapay ışığın hayatımıza girişiyle, gece uyanık kalmayı seven insanlar rahatladı diyebiliriz. Yine de insanların geneli erken kalkmayı gece geç yatmaya tercih ediyor, ya da okul ve iş gereği bu düzene mecburen alışmışlar.
HAYVANLARDA UYKU
- İnsan 24 saatlik bir günün ortalama 3/1 ‘nde uyur. Hayvanlar çok farklı bir uyku skalası sergiler.
- Kahverengi yarasa 20 saatlik gün uykusu ile neredeyse tüm günü uykuda geçirirken, zürafalar 2 saat uykuyla ayakta kalabilmektedir.
- Göçmen kuşlar haftalarca uykusuz yaşayabilirler ve daha sonra uyuma fırsatı bulduklarında, uykusuz geçen günleri telafi edecek bir uzun uykuya ihtiyaçları olmaz.
- REM uykusu bütün memelilerde gözlenir. Denizlerde yaşayan memeliler olarak Yunuslar ve balinalar istisnadır. Ayrıca bütün kuşlarda da REM uykusu gözlenir
- Sürüngenlerde, balıklarda ve amfibilerde REM uykusu yoktur.
- Köpekler ve fareler, insanların aksine uyanıkken daha fazla büyüme hormonu salgılarlar.
- İnsanların ve farelerin erkekleri REM uykusu sırasında ereksiyon yaşarlar.
Yunuslar nasıl uyur, Balinalar nasıl uyur
Yunus ve Balina suda yaşayan memeli canlılardır ve belirli aralıklarla
su yüzeyine çıkıp oksijen almak zorundadırlar. Karada yaşayan memeliler gibi
uyumaları boğulmalarına neden olurdu. Yunus ve Balinaların beyin yarım
kürelerinde uyku aktivitesi sırayla gerçekleşir. örneğin sol beyin aktifken sağ
beyin uykudadır, bu uyku süreleri ortalama 15 dakikadır, yani 15 dakika arayla
beyin yarım küreleri nöbetleşe uyku süreçlerini yaşar.
Yunus ve balinalar yaklaşık yarım saat nefes almadan su altında
kalabilir, nefes alma davranışı insanlardaki gibi, istemsiz yapılan otomatik
bir davranış değil, bir karar verme mekanizması ile olur, yani yunus nefes
alması gerektiğinde ortam ve şartlara göre hemen ya da kısa bir süre sonra su yüzeyine çıkma
kararı verir ve istemli olarak nefes alır.
Kuşlar nasıl uyur
Kuşların bacaklarının arkasında, ayaklarının altına kadar uzanan
'fleksor tendonu' denilen bir kilitleme mekanizması vardır. Kuş uyuyacağı vakit
bacaklarını kısar ve ağırlığı bu bağlantıya yüklenir. Bunun sonucu pençelerini
tünediği yer etrafında iyice kapatır.
Bu kilitleme o kadar güçlüdür ki, kuşun minik gövdesinin salınımına hiç bir şekilde müsaade etmez. Kuş hareket edeceği vakit bacaklarını düzleştirir, tendon gevşer ve kilit açılır. Bu sayede kuşlar elektrik tellerinin üzerlerinde, evcil olanlar kafeslerinde incecik bir tel veya tahta parçası üzerinde düşmeden uyuyabilirler. (www.ihracat.co)
Bu kilitleme o kadar güçlüdür ki, kuşun minik gövdesinin salınımına hiç bir şekilde müsaade etmez. Kuş hareket edeceği vakit bacaklarını düzleştirir, tendon gevşer ve kilit açılır. Bu sayede kuşlar elektrik tellerinin üzerlerinde, evcil olanlar kafeslerinde incecik bir tel veya tahta parçası üzerinde düşmeden uyuyabilirler.
HAYVANLARIN GÜNLÜK UYKU SÜRELERİ
Hayvanlar ne kadar Uyur
|
Günlük Uyku Süresi
|
Günlük Uyku Süresi
|
(24 saat %'si) | (Saat / gün) | |
Kahverengi Yarasa ne kadar uyur
|
82.9% | 19.9 saat |
Piton ne kadar uyur | 75% | 18 saat |
Baykuş Maymun ne kadar uyur | 70.8% | 17.0 saat |
Kaplan ne kadar uyur | 65.8% | 15.8 saat |
Sincap ne kadar uyur | 62% | 14.9 saat |
Aslan ne kadar uyur | 56.3% | 13.5 saat |
Sıçan ne kadar uyur | 52.4% | 12.6 saat |
Kedi ne kadar uyur | 50.6% | 12.1 saat |
Fare ne kadar uyur | 50.3% | 12.1 saat |
Tavşan ne kadar uyur | 47.5% | 11.4 saat |
Ördek ne kadar uyur | 45% | 10.8 saat |
Köpek ne kadar uyur | 44.3% | 10.6 saat |
Avrupa Kirpi ne kadar uyur | 42.2% | 10.1 saat |
Sincap Maymun ne kadar uyur | 41.3% | 9.9 saat |
Şempanze ne kadar uyur | 40.4% | 9.7 saat |
İnsan (Yetişkin) ne kadar uyur | 33.3% | 8 saat |
Domuz ne kadar uyur | 32.6% | 7.8 saat |
Guppy (balık) ne kadar uyur | 29.1% | 7 saat |
Keçi ne kadar uyur | 22.1% | 5.3 saat |
İnek ne kadar uyur | 16.4% | 3.9 saat |
Koyun ne kadar uyur | 16% | 3.8 saat |
Afrika Fil ne kadar uyur | 13.8% | 3.3 saat |
Eşek ne kadar uyur | 13.0% | 3.1 saat |
At ne kadar uyur | 12.0% | 2.9 saat |
Zürafa ne kadar uyur | 7.9% | 1.9 saat |
Mükemmel
YanıtlaSil