CARİ AÇIK VEREN ÜLKELER

cari açık, türkiye cari açığı, 2018 cari açık, ABD cari açığı, cari açık veren ülkeler, cari fazla veren ülkeler, cari açık nedir, cari açık nasıl hesaplanır, cari hesap nedir, cari işlemler açığı nedir, cari açığın finansmanı, cari açık dalgalanmaları, cari işlemler fazlası nedir, faktör geliri nedir, Almanya cari fazla, türkiye cari açık rakamları, dış borç, ticaret, ihracat, ithalat

Cari Açık Tanım ve Kapsam

2017 verilerine bakıldığında Türkiye’nin cari açığının yaklaşık %50 artışla 33,1 milyar USD den 47,1 milyar dolar USD’ye çıktığı görülmektedir. Cari açık 2017 GSYİH’nin  (Milli gelir) %5,5 ine ulaştı. Cari açıktaki bu artışın temel sebebi ithalatın, ihracata göre yüksek seviyede artışı. 2017 Türkiye toplam ihracatı 2016’ya göre %10,2 artarken, ithalattaki artış %17,7 oldu.

Cari açık nedir

Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ve hizmetlerin değerinin ihraç ettiği malların ve hizmetlerin değerini aşması sonucu o ülkenin dış ticaret rakamlarında oluşan negatif değer, dış ticaret açığıdır. Cari açık, ödemeler bilançosunun dengede kalması için önemli bir etkendir. (www.ihracat.co)

Cari hesap nedir

Cari hesap, faiz ve temettü gibi net geliri ve dış yardım gibi transferleri içerir, ancak bu bileşenler toplam cari hesabın yalnızca küçük bir yüzdesini oluşturur. Cari hesap bir ülkenin dış ticaret işlemlerini temsil eder ve sermaye hesabı gibi bir ülkenin ödemeler dengesi bileşenidir.

Cari işlemler açığı nedir

Yatırımların mevcut tasarruflarla karşılanamadığı durumlarda, yatırım harcamaları için yurtdışından sermaye aktarımı gerçekleşmesi gerekir bu durum cari işlemlerde açığa sebep olur. Cari işlemler açığı ile GSYH ile arasındaki fark büyüdükçe dışa bağımlılık ve o ülke ekonomisinin kırılganlığı artar.

Cari Fazlası Veren Ülkeler (İhracatı, İthalatından fazla olan Ülkeler)

Cari fazla veren ülkeler arasında birinci sırada ise 304 milyar USD ile Almanya geliyor. Almanya'yı 191 milyar USD ile Japonya ve 151 milyar USD ile Çin takip ediyor.

En büyük cari açığı olan ülke ABD

2018 Ocak verilerine bakıldığında cari açığı en yüksek ülke 528 milyar USD ile ABD. ABD'nin ardından 68 milyar USD cari açıkla 2016 Brexit yaralarını saramayan İngiltere ve 51 milyar USD ile Kanada geliyor. Türkiye beklenmeyen büyüme rakamlarına paralel olarak, bir önceki yıla göre cari açığı %50 artarak 4.sıraya çıktı.

Cari İşlemler Açığını Yönetmek

Bir ülke, ihracatlarının toplam değerini, ithalatlarının toplam değerine oranla artırarak cari açığını azaltabilir. Gümrük tarifeleri arttırmak veya kota uygulamak gibi bazı tedbirlerle bazı ürün gruplarının ithalatını zorlaştırabilir, ithalat maliyetini arttırarak ithalat üzerinde kısıtlamalar koyabilir veya ithalat ikamesini, sanayileşmeyi veya yerli şirketlerin küresel rekabet gücünü artıran politikalar gibi ihracatı teşvik eden politikaları vurgulayabilir. 

Bazı ülkeler suni devalüasyonlar uygulayarak, para birimlerini diğer ülkelerinin para birimleri karşısında değerini düşürerek, ürettiği mallara olan talebi arttırarak ihracatını arttırmak suretiyle, cari işlemler açığını pozitif yönlü artırmak için para politikalarını kullanabilir.

Cari açığa sahip olmak her zaman dezavantajlı değildir. Bir ülke borcun faiz oranından daha yüksek bir getiriye sahip olan yatırımları finanse etmek için dış borç kullanıyorsa, bu borçlanma sebebiyle oluşan cari açık uzun vadede ülke ekonomisini olumlu etkiler ve kapanır.

Türkiye’de cari açığı etkileyen unsurlar

2017 yılında enerji ve altın ithalatındaki artış, cari açığın anormal artışının başlıca unsurları arasında. Petrol fiyatlarının yükselmesi, girdi miktarı sabitken ithalat giderinin ve dolayısıyla cari açığın artmasına sebep oluyor.

Enerji ihtiyacı, elektrik üretiminde de ithal girdilerin miktarı yüksek olduğundan cari açığı etkileyen bir başka kalem oluyor. 2017 yılında lisanslı elektrik üretiminin %45,7’si doğalgazdan, ½20,38’i ithal kömürden karşılandı, her iki kalemde Türkiye’nin ithalat rakamlarına dahil, dolayısıyla cari açığa etkisi negatif.

Türkiye’de son yıllarda ortalamaların ve beklentilerin üzerinde gözlenen büyüme rakamları ve ihracat artışı, bir başka kronik yarayı tetikliyor. Hammadde ve enerji kaynaklarındaki yurt dışı bağımlılığı, ve buna bağlı olarak Türk ekonomisinin üretim olanaklarının ithalata endeksli olması, üretim artışının ithalat artışına dönüşmesine sebep oluyor.

Cari açığın finansmanı

Cari açığı finanse etmenin en etkili yolu, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarıdır Tabi ki doğrudan yatırımların çekilmesi, siyasi ve ekonomik istikrar, Pazar beklentileri, teşvikler gibi pek çok hususa bağlı. Eğer cari açığı, borçla borç kapatarak sürdürmeye başlarsanız, ve ya sıcak para girişlerine güvenirseniz, her iki durumda da geçici bir rahatlama sağlanacak ancak sorun daha da kronikleşecektir. (www.ihracat.co)

Türkiye üretimin dış kaynaklı hammadde ve enerji bağımlılığını, sanayisinin ithalat gereksinimini azaltacak yapısal reformlar yapmalı. İhracatın bu derece ithalata bağımlı olduğu bir ekonomi politikasıyla cari açığın kapanmasını beklemek pek de mümkün değil.

Bir yandan bahsedilen yapısal reformlar, sanayinin ihtiyaç duyduğu hammaddelerin Türkiye’de üretilebilmesinin önünü açmak, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesi gibi ciddi know-how ve bütçe gerektiren yatırımların yapılması gerektiği anlamına geliyor.

Cari Açık Dalgalanmalarına Örnekler

Bir ülkenin cari hesabındaki dalgalanmalar büyük ölçüde yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda yaşanan sıkıntılara bağlı olarak negatif veya pozitif etkilenir. Aşırı miktarda ithalat yapan, yüksek borç seviyelerinden finanse edilen bir ülke olduğu için Birleşik Krallık geleneksel olarak cari işlemler açığı üretmiştir. Ülkenin ihracatının büyük bir kısmı emtia ve emtia fiyatlarındaki düşüş, yerli şirketler için daha düşük kazançlarla sonuçlandı. Bu, daha az gelirin Birleşik Krallık'a geri döndüğüne ve cari işlemler açığının artmasına neden oldu.

Bununla birlikte, İngiliz sterlininin 24 Haziran 2016'daki Brexit oylamasının bir sonucu ani değer düşüşü ile, zayıf pound, ülkenin cari hesap açığını azalttı. Bu, yurtdışı dolar kazançlarının yerli emtia şirketleri için daha yüksek olması nedeniyle ortaya çıktı ve ülkeye daha fazla nakit girişi sağladı.

Cari açık ile ticaret açığı arasındaki fark nedir?

Cari açık ve ticaret açığı terimlerinin bazen birbirlerinin yerine kullanıldığı görülür, aslında aralarında ciddi bir kapsam farkı vardır. Cari işlemler açığı, diğer bileşenlerin yanı sıra ticaret açığını da kapsayan daha geniş bir ticareti terimdir. (www.ihracat.co)

Ticaret açığı cari işlemler açığının en büyük bileşenidir ve bir ülkenin ticaret dengesi veya ithalat yaptığı ve ihraç ettiği mal ve hizmetler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Bir ulus, aldığı malların ve hizmetlerin toplam değeri, ihraç ettiği malların toplam değerinden daha büyükse, ticaret açığına sahiptir. Bir ulusun ihracatının toplam değeri, toplam ithalat değerini aşarsa, ulusun ticaret fazlası var.

Cari işlemler açığı ticaret açığını da içeren daha büyük bir paydaya sahiptir, kendisi de daha geniş bir kapsamı olan ödemeler dengesinin parçasıdır. Ödemeler dengesi, bir ulus ve onun tüm uluslararası ticaret ortakları arasındaki tüm işlemlerin toplamıdır. Dış ticaret açığının yanı sıra, cari işlemler açığı faktör gelirleri ve finansal transferleri de içermektedir.

Cari İşlemler Fazlası

Bir ülkenin cari hesabı incelenirken, yurt dışı yatırımlardan elde edilen kazançlara ve transfer ödemelerine ek olarak, ülkenin belirli bir süre boyunca mal ve hizmet ihracatını ve ithalatını ölçülür İhracat gelirleri, yurt dışındaki yatırım gelirleri, dış yardım ve havale gibi gelen transfer ödemeleri  gelir hanesine kaydedilir; ithalat, yabancı yatırımcıların ülkedeki yatırımlardan elde ettikleri kazançlar ve yurtdışına aktarılan transfer ödemeleri borç olarak kaydedilir.

Gelir kalemleri borçları aştığında, ülke cari fazla vermeye başlar. Genelde bu fazla para, ülkede yapılacak ek yatırımların haricinde, cari açığı olan ülke piyasalarına borç vermek ve yatırım yapmak için kullanılır.

Ticaret dengesi genel olarak cari işlemler dengesi üzerinde en büyük etkiye sahip olduğu için cari hesap fazlalığına sahip ülkeler ürettikleri ürünlerin veya enerjinin ihracatçısı olma eğilimindedir. Üretilen ürün ihracatçıları, genel olarak, Çin gibi kitlesel pazar üretimi politikasını izlemekte ya da Almanya, Japonya ve İsviçre gibi katma değeri yüksek ve markalı ürünleriyle tanınmaktadır.

Dünya Bankası'na göre 2016 yılında cari işlemler fazlası veren ülkeler arasında Almanya, Çin, Japonya, Güney Kore, Hollanda, İsviçre, Singapur, İtalya, Tayland ve Rusya yer alıyordu. Bu cari hesap fazlaları, diğer ülkelerdeki cari hesap açıklarını finanse etmektedir. (www.ihracat.co)

Faktör geliri nedir

Faktör geliri, bir ülkenin vatandaşlarının yabancı yatırımları ile elde ettikleri gelirin, yabancılar tarafından kazanılan gelirden ülke içindeki yatırımlarından çıkarılmasıyla belirlenir. Faktör gelirine bir örnek, bir ülkenin vatandaşlarının başka bir ülkede sahip oldukları mülkte kazandıkları kira karıdır. Finansal transferler arasında faiz gelirleri ve yabancı para havaleleri bulunur.