ÇAY ÜRETİMİ İHRACATI İTHALATI VE DÜNYA PAZARINDA YERİ

çay, çay satışları, çay yetişen ülkeler, çay üreticileri, çay üreticisi ülkeler, en çok çay ihraç eden ülkeler, çay ihracatçısı ülkeler, çay ihracatı, çay ithalatı, çay ithal eden ülkeler, türkiye çay ihracatı, türkiye çay ithalatı, en çok çay içilen ülkeler, kişi başı çay tüketimi, ithal çay, kaçak çay, çayın tarihi, çayı kim buldu, çin çayı, siyah çay, yeşil çay, tomurcuk çay, sri lanka çayı, hint çayı, en bilinen çay markaları, Shen Nung, Wang Bao, Giovanni Battista Ramusio, Voyages and Travels, Gaspar da Cruz, Akbar Tea, Bigelow Tea Company, Douwe Egberts aka Pickwick, George Steuart Group, Harada Tea Processing, Lancashire Tea, Red Rose Tea, Salada Tea, Teekanne Ten Fu Group, Tetley Tata Global Beverages, Twinings, Twinings, Celestial Seasonings Harney & Sons, The Republic of Tea Dilmah, Lipton, Bigelow, Yorkshire Tea, Tetley,

Çay Ticareti

5000 yıl önce Çin’de keşfedildiğine inanılan çay, günümüzde, kahveden sonra dünyanın en popüler ikinci içeceğidir. Modern tekniklerin benimsenmesiyle hem kalite hem de miktar açısından çay üretimi son elli yılda hızla artmıştır. Çeşitli tekniklerle özel çaylar üreten veya farklı çayları harmanlayarak sunan çay yetiştiricilerinin sayısı arttıkça çay pazarındaki ürün çeşitliliği artmış ve tüketicilere farklı alım seçenekleri sunulmuştur.

Dünya çay ihracatı toplam rakamı, 2015 ve 2016 yıllarında bir değişiklik yaşanmadan 7,3 milyar USD olarak gerçekleşmişti. Çay pazarının son 15 yıla bakıldığında, 3 milyar USD’den 2013 yılında 8 milyar USD ye çıktığını, 2014 ve 2015 yıllarında düşüş ivmesi yaşandığını görüyoruz. 2017 yılına bakıldığında dünyanın en büyük 4 ihracatçı ülkesi; Çin, Sri lanka, Kenya ve Hindistan'a dair çay ihracat rakamlarının henüz netleşmediğini görüyoruz.

Çay ihracat istatistikleri belirlenirken 4 haneli GTIP, “Harmonize Tarife Sistemi kod” ön eki "0902" kullanılmaktadır.

Dünya genelinde çay ihracatının %65’ini Asya ülkeleri gerçekleştirmektedir. Afrika ve Avrupa %15’lik paylarla onu takip ediyor. Kuzey Amerika %2,5, Karayip'ler dahil Latin Amerika ülkeleri %1,7 lik paya sahiptir. (www.ihracat.co)

Türkiye çay ihracatı

Türkiye 2016 verilerine göre 28 milyon USD ihracat payı ile dünya çay ihracatçıları sıralamasında 25. Sıradaydı. 2017 verilerine bakıldığında ihracatın 25 milyon USD ye düştüğü görülmektedir. Buda bir önceki yıla göre %10 küçülme anlamına gelir.

Türkiye 2016 yılında, toplam 86 ülkeye, 6,7 milyon ton çay ihraç etti. Türkiye’nin en çok çay ihracatı yaptığı 2 ülke; %40 Pazar payı ile 9 milyon USD çay ihraç edilen Belçika, %25 Pazar payı ile 6 milyon USD çay ihraç edilen Almanya. Kıbrıs Rum Kesimi, Suudi Arabistan, ABD, İsrail, Irak, Rusya sıralamadaki diğer ülkeler.

Türkiye 2015 yılında 23 milyon USD ihracatına karşılık 17 milyon USD lik ithalat rakamı ile, çay ürününde 6 milyon cari fazla sağlanıyordu. 2017 yılına gelindiğinde 25 milyon USD çay ihracatına karşı 60 milyon USD ithalat ile 35 milyon USD’lik bir cari açık oluştu.

Çay üreticisi bir ülke olarak bilinen Türkiye, son birkaç yılda, çay ithalatında yaşanan anormal artışlar, çay ticaretinde cari açık verir konuma geldi. 2015 yılında 17 milyon dolarlık çay ithal eden Türkiye'nin ithalatı, 2016 yılında 41 milyon USD’ye 2017 yılında ise 60 milyon USD’ye çıktı. Yani 2015 yılında 2017 yılı itibarı ile Türkiye, ihracatının 2 katından fazla çay ithal ediyor.

En Çok Çay İhracatı Yapan Ülkeler

1. Çin : 1,48 milyar USD (Dünya çay ihracatının %20’si)
2. Sri Lanka : 1,25 milyar USD(Dünya çay ihracatının %17’si)
3. Kenya : 1,14milyar USD (Dünya çay ihracatının %15’i)
4. Hindistan : 1,02 milyar USD (Dünya çay ihracatının %13’ü)
5. Almanya : 232 milyon USD (Dünya çay ihracatının %3’ü)
6. Polonya :  194 milyon USD (Dünya çay ihracatının %2,6’sı)
7. Vietnam : 159 milyon USD (Dünya çay ihracatının %2,1’i)          
8. İngiltere : 134 milyon USD (Dünya çay ihracatının %1,8’i)           
9. ABD : 127 milyon USD (Dünya çay ihracatının %1,7’si) 
10. BAE : 117 milyon USD (Dünya çay ihracatının %1,6’sı)
11. Endonezya : 113 milyon USD
12. Japonya : 108 milyon USD
13. Arjantin : 97 milyon USD
14. Belçika :  83 milyon USD
15. Hollanda 76 milyon USD
16. Rusya Federasyonu : 76 milyon USD
17. Malavi : 76 milyon USD
18. Ruanda : 75 milyon USD
19. Uganda : 71 milyon USD
20. Tayvan : 64 milyon USD
21. Fransa : 56 milyon USD
22. Tanzanya : 44 milyon USD
23. Kanada : 36 milyon USD
24. Fas : 29 milyon USD
25. Türkiye : 28 milyon USD 

Dünyanın En Çok Çay İhracatı Yapan Şirketleri

Dünyanın en çok ihracat yapan Çay firmaları aşağıda listelenmiştir. Parantez içinde firma merkezlerinin bulunduğu ülkeler belirtilmiştir.

• Akbar Tea (Sri Lanka)
• Bigelow Tea Company (Amerika Birleşik Devletleri)
• Douwe Egberts aka Pickwick (Hollanda)
• George Steuart Group (Sri Lanka)
• Harada Tea Processing (Japonya)
• Lancashire Tea (Birleşik Krallık)
• Red Rose Tea (Amerika Birleşik Devletleri)
• Salada Tea (Amerika Birleşik Devletleri)
• Teekanne (Almanya)
• Ten Fu Group (Çin)
• Tetley – Tata Global Beverages (Hindistan)
• Twinings (Birleşik Krallık)

Dünyada En Çok Bilinen Çay Markaları

Twinings: 1706 yılından beri çay üretimi yapan dünyanın en eski markalarından biridir.

Celestial Seasonings: Yıllık 100 milyon USD üzerinde satış yapan popüler bir ABD markasıdır.

Harney & Sons: 1983 te kurulan firma, ABD nin en büyük çay üreticilerinden biridir.

The Republic of Tea: Organik çay üretimi yapan ABD ‘nin en büyük çay markalarından biridir.

Dilmah: 1974 te kurulan Sri Lanka markası dünya genelinde 92 ülkede satılmaktadır.

Lipton: 125 yıllık firma, dünyanın en eski çay markalarından biridir, İngiliz menşelidir.

Bigelow: Dünya çapında satış yapan, En büyük ABD çay üreticilerinden biridir.

Yorkshire Tea: 1886 dan beri faaliyet gösteren İngiliz çay firması, en eski çay markalarından biridir.

Tetley: 1837 yılında kurulan İngiliz markasıdır, yaklaşık 40 ülkede popülerdir. (www.ihracat.co)

En Çok Çay İthalatı Yapan Ülkeler

1. Rusya Federasyonu : 548 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %8’i)
2. Pakistan : 489 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %7’si)
3. BAE : 483 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %7’si)
4. ABD : 483 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %7’si)
5. İngiltere : 362 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %5’si)
6. Mısır : 282 milyon USD (Dünya çay ithalatınn %4’ü)
7. İran : 261 milyon USD
8. Suudi Arabistan : 256 milyon USD
9. Almanya : 226 milyon USD
10. Fas : 199 milyon USD
11. Kenya : 170 milyon USD
12. Japonya : 165 milyon USD
13. Fransa : 161 milyon USD
14. Kanada : 141 milyon USD
15. Vietnam : 130 milyon USD
16. Irak : 118 milyon USD
17. Kazakistan : 112 milyon USD
18. Çin : 111 milyon USD
19. Hollanda : 110 milyon USD
20. Polonya : 103 milyon USD

Ülkelere göre kişi başı yıllık çay tüketim miktar

1. Türkiye: Kişi başı yıllık çay tüketimi 3.1 kg
2. İngiltere: Kişi başı yıllık çay tüketimi 1.9
3. Rusya: Kişi başı yıllık çay tüketimi 1.3
4. Mısır: Kişi başı yıllık çay tüketimi 1
5. Japonya: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.96
6. Suudi Arabistan: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.89
7. Avustralya: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.74
8. BAE: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.72
9. Almanya: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.69
10. Çin: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.56
11. Kanada: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.5
12. Endonezya: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.45
13. Hindistan: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.32
14. ABD: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.22
15. Fransa: Kişi başı yıllık çay tüketimi 0.2

Çayın kısa tarihi

Han Hanedanlığı döneminde (M.Ö. 1. yüzyıl), Shen Nung'a atfedilen bir kitap, çay hakkında bir referans bilgiler içerir. Yazılı bir metin olması adına çay hakkındaki ilk tarihsel bulgular bu yazıtlara dahildir ve o dönem bile çay hakkında çok şey bilindiğini gösterir.

M.Ö. 59 yılında, Sichuan Eyaleti'nden Wang Bao, çayın sadece diyetin önemli bir parçası olmadığını, çayın ticari bir ürün olarak kullanıldığını gösteren, çayın hazırlanışı ve satışıyla ilgili bir kitap yazmıştı. Bu kitap, çayın mutfak ve sofradaki yeri adına ilk yazılı referanstır. O dönem, çay içilmesi hala Çin toplumunun elit sınıflarının sahip olduğu bir lüksdü.

Çay binlerce yıl uzak doğuda popüler bir içecek olarak tüketildikten sonra. Uzakdoğuya ulaşan ilk ticaret gemileri ve gezginlerce Avrupa’ya tanıtıldı. İtalyan gezgin Giovanni Battista Ramusio, 1555 yılında basımını yaptığı “Voyages and Travels” adlı kitabında çaydan “Chai Catai” olarak bahsetmektedir. Giovanni’nin çay hakkındaki bilgileri bizzat kendi tecrübeleri değildi, ikinci kaynaklardan öğrendiği kadarıyla çaydan bahsetmişti.

16. yüzyılda Portekizli rahipler ve tüccarlar, Çin'deki çay ile ilk temas kuran batılılardı. İlk Portekiz gemileri 1516'da Çin'e ulaştı ve 1560 ‘da Portekizli misyoner Gaspar da Cruz Çin çayıyla ilgili ilk Portekizce kayıtları tuttu. (www.ihracat.co)

16 yüzyılda Doğu Hindistan Şirketinin farklı koloni merkezlerinde çay yetiştirme denemeleri ve çayın Avrupa pazarındaki tüketicilere düzenli aralıklarla sunulan bir ürün haline ulaşmasıyla, İngiltere’den başlayarak pek çok ülkede popüler bir içecek olarak kullanılmasını sağladı.