TÜRK LİRASI DÖVİZ GİRDABI VE DIŞ BORÇLARIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ

Türkiye dış borcu, türkiye dış borcu ne kadar, uzun vadeli dış borç, türkiye ekonomisi, Türk lirası değer kaybı, TL USD kur, TL değer kaybı sürecekmi, dolar artacakmı, dolar düşecekmi, türk lirası değeri, türk ekonomisi tahlili, türk ekonomisi tahminler, türkiye büyüme rakamları, türkiye GSYH, türkiye IMF raporu, türkiye kredi derecelendirme, kur farkı, USD alış satış, Euro alış satış, USD kuru ne, USD kuru kaç, dolar düşecekmi, dolar artacakmı

Türkiye’nin kamu sektörü ve özel sektör toplamında dış borcu 2017 yılı sonunda 400 milyar USD’yi aştı.2018 yılı ilk çeyreğinin sonunda 412 milyar USD'ye ulaştı. Bu rakam Türkiye milli gelirinin yaklaşık yarısı.

Artan borçlanmanın getirdiği faiz maliyeti, enflasyon ve Türk lirasının başta USD olmak üzere tüm yabancı para birimleri karşısında yaşadığı değer kaybı 2018 yılının ilk yarısı biterken Türkiye’nin önemli sorunları olarak ekonomiye karşı duyulan güvensizliği tetikliyor.

Türkiye Ekonomisine Genel Bakış

Türkiye ekonomisi, dünyanın en büyük 20 ekonomisi arasında, 2017’de  ilk 20 arasında en hızlı büyüyen ülkeydi. Türkiye, 2017 yılında kaydettiği yıllık %7,4'lük büyümeye rağmen, çift haneli enflasyon, 70 milyar USD civarında cari açık, 400 milyar USD'yi aşan dış borç, zayıf para birimi ve  nedeniyle kaygı uyandırıyor.


Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası 2018 yılı verilerine göre 863,29 milyar. Kişi başı GSYH 10 bin USD civarında. Bu noktada dikkat çeken bir başka husus, Türkiyenin dış borcu, nüfusa paylaştırıldığında, kişi başına 5000 USD lik bir borç düştüğünü görüyoruz.

Merkez bankasının 2018 için açıkladığı %5 enflasyon hedefi, yılın ilk yarısı bitmeden %11 ‘e ulaşan enflasyon oranlarından sonra pek de mümkün gözükmüyor. (www.ihracat.co)

Son 10 yıl TL/USD Kur Tablosu

Yıl	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017
USD / TRY	1,34	1,42	1,30	1,30	1,55	1,50	1,67	1,79	1,90	2,18	2,72	3,02	3,64

Türk parasının USD ve EURO karşısında durumu

2018 nisan ve mayıs aylarında Türk lirası USD karşısında yaklaşık %20'lik değer kaybına uğradı. TL'nin yaşadığı değer kaybının, ekonomik, siyasal ve konjoktürel pek çok sebebi var. 
TL nin değer kaybının neden gerçekleştiği ve hızlı değer kaybının neden durdurulamadığına dair bir kaç madde sıralayabiliriz.Özellikle Türkiye'nin 15 aylık dış borç ödeme takviminde, en yüksek ödemeleri yaptığı nisan ve mayıs aylarında, dövizde gerçekleşen çıkışın, mayıs ayında dış borç ödemesinin yarı yarıya inecek olması ile inişe geçmesi muhtemel. Merkez bankasının tutumu ve faiz kararı ise, hükümetin elindeki diğer silahlar.

Gelişmiş ekonomilerden farklı olarak, gelişmekte olan ekonomilerde, halkın, tasarruflarını döviz ile muhafaza etme eğilimi daha kuvvetli. Bu noktada Türkiye'de, sıradan vatandaşların milyonlarcası bir araya geldiğinde, ciddi bir döviz birikimi var. TL'nin değeri ile tüketicilerin psikolojileri arasındaki korelasyon doğru yönetilir ve bu durum ekonomi politikaları ile desteklenirse TL'nin yaşadığı krizin kısa sürede hafiflemesi ihtimal dahilindedir.

Dövizin Yukarı Yönlü Hareketini Tetikleyen Sebepler

• ABD faizlerindeki yükseliş kaynaklı dövizin artış baskısı
• Seçim dönemi öncesi vaatlerle artacağı öngörülen harcamaların bütçeye etkisi
• Döviz artışını frenleyecek, faiz artışı, Merkez bankası müdahalesi gibi seçeneklerin kullanılmayışı
• Piyasalarda oluşan psikolojik hava
• 12 aylık dilimde en yüksek dış borç ödeme tutarlarının nisan ve mayıs ayına denk gelmesi

- Türkiye Nisan 2018'de "9 milyar USD", Mayıs 2018'de "10 milyar USD" dış borç ödedi -

Döviz Düşermi, USD ve Euro artışı sürecekmi

Aslında bu konuda kimse net bir şey söyleyemez ancak gerçek şu ki, haziran ayında dış borç geri ödemelerinin düşecek olması rahatlatıcı bir etki yaratabilir. Ancak artış bir noktada psikolojik olduğundan hükümetin dövizin artışını frenleyecek ekstra hamleler yapması önemli. Faiz baskısı gözardı edilmemeli. Merkez bankası stratejik noktalarda hamle yapmalı.

Türkiye'nin yüksek dış borcu, gelecek için karamsar senaryoları destekliyor ancak şu anda hem kamu hem de özel sektör borçları ödeniyor, para akışı durmuş değil, ithalattaki artış daha yüksek olmasına rağmen, ihracatta artış devam ediyor. Bu şartlar altında uzun vadede dövizlerin artması muhtemel, dövizin yavaş yavaş artması makul karşılanabilirdi ancak ani artışlarda spekülasyon ve piyasa psikolojisi etkili. (www.ihracat.co)

Türkiye Dış Borç Politikası ve Borcun Sürdürülebilirliği

Türkiye'nin 2017’de, IMF tahminlerini katlayan büyüme oranına ulaşmasını sağlayan noktalardan biri; düşük faiz oranlarının ve muazzam hükümet teşviklerinin bir birleşimi olmuştu. 2018’de IMF’nin yayınladığı Türkiye’nin büyüme tahmini %4,3 Küresel büyüme tahmini ise %3,9

Türkiye hükümetinin 2018 bütçesi, vadedilen geri ödeme garantili ve dış kaynaklarca finanse edilecek yatırımların yanısıra önemli savunma harcama paketleri, içeriyor.  Mali açığın 17.28 milyar USD artmasına sebep olacak bir projeksiyon içeriyor.

Dış borçlanma, devlet eliyle sağlandığında, iç tasarrufları yetersiz olan olan ülkelerin, ekonomi faaliyetlerini sürdürmek için kullandığı bir finansal araçtır. Dış borçlanma ile ekonomiye aktarılan paranın, yatırım ve kalkınma amacıyla kullanımı, borçlanmanın sürdürülebilirliğini sağlayacak bir yöntemdir. 

Türkiye'de özel sektörün dış borcunun döviz cinsinden dağılımı incelendiğinde, 226 milyar USD uzun vadeli kredi borcunun %58.'inin USD, %35’inin Euro, %4.6’sının TL ve %1.7’sinin  diğer dövizlerden oluştuğu görülüyor. (www.ihracat.co)

2018 yılının ilk çeyreğinde Türkiye'nin dış borcunun yaklaşık 3/2'sinin özel sektöre ait olduğu görülüyor. 245 milyar USD'yi bulan özel sektörün dış borcunun 226 milyar USD uzun vadeli.

Türkiye'de 2007 sonrası dış kaynak aktarımı yani borçlanma ile gelen paranın sanayi yatırımlarından, hizmet yatırımlarına ve finans sektörüne kaydığını görüyoruz. Bu noktada, özel sektörün, dış borçtan sağlanan kaynağı doğru yatırımlarla değerlendirmesi, Türkiye'nin dış borcunu ödeme kapasitesini ve borçlanmanın sürdürülebilirliğini belirleyecek.

2018 Türkiye İhracat ve İthalat Rakamları

2018 ilk 4 ayına dair rakamlar, aynı aylara dair 2017 ihracat rakamları ile karşılaştırıldığında, Ocak ayında %10,7, Şubat ayında %9, Mart ayında %7,7, Nisan ayında %15 artış yaşandığı görülüyor. İlk 4 ayda Türkiye’nin gerçekleştirdiği ihracat 54,7 milyar USD, Geçen senenin ilk dört ayına göre ihracatın artış oranı %10,6

İhracat tarafında gerçekleşen artışın yanında, ithalat oranlarında yaşanan artış kaygı verici. Türkiyenin ithalat rakamları 2017 ile kıyaslandığında, 2018 Ocak ayında %38, şubat ayında %19, mart ayında %12, Nisan ayında %15,4 arttı. Sonuç olarak senenin ilk dört ayında dış ticaret açığı bir önceki yıla göre %28 arttı. (www.ihracat.co)