ZEYTİNYAĞI İHRACATI TÜRKİYE VE DÜNYA PAZARI

zeytin, zeytinyağı, zeytin nasıl yetişir, zeytin nerede yetişir, zeytinyağı çeşitleri, zeytin çeşitleri, zeytinyağı türleri, zeytinyağı ihracatı, zeytinyağı ithalatı, zeytinyağı ihracat rakamları, en çok zeytinyağı üreten ülkeler, türkiye zeytinyağı üreticileri, zeytinyağı üreticileri, zeytinlik, zeytinyağı ideal asit oranı, saf zeytinyağı özellikleri, naturel zeytin yağı özellikleri, sızma zeytinyağı özellikleri, rafine zeytinyağı özellikleri, prina zeytinyağı özellikleri, lampante zeytinyağı nedir, zeytin küpeştresi, zeytinyağının faydaları, zeytinyağı ve sağlık, zeytin ağacı nerede yetişir, zeytin ağacının özellikleri, yemeklik zeytinyağı, zeytinyağı yurtdışı satış, zeytinyağı yurtdışı müşteriler, zeytinyağı kalitesi nasıl anlaşılır, zeytinyağı ihraç fiyatı, olive, oliveoil, pure oliveoil, oliveoil export, oliveoil import, oliveoil producers, oliveoil market, turkish oliveoil, türk zeytinyağları

Zeytin, yaklaşık altıbin yıldır akdeniz havzasında yetişen, temel olarak meyve sınıfında yer alan Akdeniz ile özdeş bir üründür. Yine Akdeniz havzasında, M.Ö. 8. y.y.’dan beri, zeytinyağı ticaretinin yapıldığı bilinmekte.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü istatistiklerine göre, dünyanın en büyük zeytinyağı üreticileri: İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye ve Tunus. Bu ülkeler zeytinyağı ihracatında da başı çekiyor.

Dünya Zeytinyağı İhracatı

Dünya genelinde, ülkeler arası zeytinyağı ihracatı yaklaşık 13 milyon ton. %26’lık pay ile İspanya en çok zeytinyağı ihraç eden ülke. Dünya genelinde üretilen zeytinyağının %86’sı, zeytin ekili alanların ise %95’i Akdeniz ülkeleri. 

Akdeniz iklimine benzer koşullara sahip, dünyanın farklı bölgelerinde de zeytin yetiştiriliyor, zeytin yetiştirilen ülke sayısı 25. Arjantin, Şili, Çin ve Avustralya gibi kimi ülkeler, Akdeniz iklimi benzer iklim koşullarına sahip bölgelerinde kaliteli zeytinliklere sahip ve zeytinyağı üretiminde Akdeniz ülkelerini takip ediyorlar.

Dünya zeytinyağı üretimi, yıllık 2,5 milyon ton civarında. Dünya genelinde, zeytin elde etmek için yetiştirilmiş veya ıslah edilmiş, yaklaşık 900 milyon zeytin ağacı var. Türkiye’deki zeytin ağacı sayısı 180 milyona yaklaştı.

Kişi başına zeytinyağı tüketiminin en yüksek olduğu ülke, yıllık 12,8 kilo ile Yunanistan. Türkiye yıllık kişi başı 1,4 kilo civarında. ABD şu an için yıllık 0,9 kilo zeytinyağı tüketimi ile zayıf bir Pazar gibi gözükse de hem yüksek nüfusu hem de zeytinyağı tüketiminin son birkaç yılda katlanarak artıyor olması sebebiyle, ihracatçı ülkeler için çok önemli bir Pazar. Japonya zeytinyağı tüketimin arttığı bir diğer büyük Pazar.

Türkiye Zeytinyağı İhracatı

Türkiye 2017-2018 sezonunda 285 bin ton zeytinyağı ve 450 bin ton sofralık zeytin rekoltesine sahip. Türkiye 2017 yılında gerçekleştirdiği yaklaşık 112 bin tonluk ihracat ile dünya zeytinyağı ihracatının %9’unu gerçekleştirmiş oldu.

Türkiye zeytinyağı ihracatının 4/3 kadarını dökme olarak yapıyor. Örneğin, Türkiye’nin zeytinyağı ihracatının yarısını gerçekleştirdiği İspanya, aynı zamanda dünyanın en büyük üreticisi ve Türkiye’den ihraç ettiği dökme zeytinyağını şişeleyerek ciddi bir karla markalı ürünler olarak Avrupa ülkeleri ve ABD’ye ihraç ediyor. Bu konuda Türkiye’nin AB tarafından uygulanan kotayı aşması ve diğer ülkelere şişelenmiş, katma değeri yüksek ihracat yapabilmek için siyasi kulis ve pazarlama stratejileri geliştirilmesi gerekiyor. 

Türkiye menşeli zeytinyağına, Avrupa Birliği tarafından uygulanan kotasız ihracat sadece 100 ton, bu rakamın üzerindeki satışlar için ton başına yaklaşık 1300 EUR gözetim vergisi uygulanıyor. Türkiye’nin AB ülkelerine 2017 yılında yaklaşık 60 bin ton ihracat yaptığı düşünüldüğünde 100 tonluk vergisiz ihracat hakkı anlamsız bir ayrıcalık kalıyor.

Türkiye 2017 ve 2018 yılında başta Japonya ve ABD olmak üzere ihracatını katlayarak arttırdı, 2017 yılında sadece bu iki ülkeye yapılan ihracat 20 bin tonun üzerinde.

Türkiye’de meyve vermeyen veya verse de toplanmayan ciddi sayıda atıl durumda zeytin ağacı var. Bu konuda üreticilerin eğitimi, desteği ve kooperatif tipi organizasyonlar ile örgütlenmesi ve ağaç ıslahı için projeler geliştirilmesi önemli.

Zeytinyağı GTIP “HSCode” sınıflaması

Zeytinyağı “Hayvansal veya bitkisel katı ve sıvı yağlar ve bunların parçalanma" ürünlerinden oluşan 15 nolu GTIP sınıfı altında yer alır.  Bu sınıfın alt açılımları aşağıdaki gibidir.

15.09 = Zeytinyağı ve fraksiyonları

1509.10.00  = Saf Zeytinyağı & Fraksiyonları (Rafine Edilmiş Olsun Olmasın, Kimyasal Olarak Değiştirilmemiş)

1509.10.10 = Lampant (yemeklik olmayan) zeytinyağı

1509.90.00 = Zeytinyağı & Fraksiyonları (Rafine Edilmiş Olsun Olmasın, Kimyasal Olarak Değiştirilmemiş)

Zeytinyağı ihracat veya ithalatında, ürünün paketleme tipine göre, şişe, teneke veya kap içindeki zeytinyağı ağırlığı baz alınarak alt sınıflandırma yapılır.

Ambalajlı Saf Zeytinyağları paket ağırlığına göre GTIP
1509.10.90.00.11 : Net ağırlığı 1 kg.'a kadar olan hazır ambalajlarda olanlar
1509.10.90.00.12 : Net ağırlığı 1-2 kg. arası olan hazır ambalajlarda olanlar
1509.10.90.00.13 : Net ağırlığı 2-5 kg. arası olan hazır ambalajlarda olanlar

Ambalajlı Zeytinyağları paket ağırlığına göre GTIP

1509.90.00.00.14 : Net ağırlığı 1 kg.'a kadar olan hazır ambalajlarda olanlar
1509.90.00.00.15 : Net ağırlığı 1-2 kg. arası olan hazır ambalajlarda olanlar
1509.90.00.00.16 : Net ağırlığı 2-5 kg. arası olan hazır ambalajlarda olanlar

Zeytin Yağı Ambalaj ve paketleme kriterleri

Zeytinyağının, ışığa ve sıcağa maruz kalması yağın tadını bozacaktır. Bu yüzden açık bir kapta, özellikle de plastikte satılan ürünlerden kaçınmak gerekir. Koyu cam şişeler, teneke kutuları veya daha da iyisi, kutu biçimindeki yeni tarzda vacumm Bag'ı şaraba benzer şekilde yapın. 

Temel Dönüşümler
1 US Gallon = 3.785 Litre = 128 Fl. Oz.

1 Litre = 1.000 ml = 33.8 Fl. Oz.

Zeytinyağı şişeleri için en yaygın ölçüler

200 ml = 0.2 Litre = 6.8 Fl. Oz.

375 ml = 0.375 Litre = 12.7 Fl. Oz.

500 ml = 0.5 Litre = 16.9 Fl. Oz.

750 ml = 0.750 Litre = 25.4 Fl. Oz.

Zeytinyağı Türleri

Tüm Zeytinyağları aynı tip, kalite ve lezzette değildir.

Zeytinyağı ile ilgili birçok yanlış anlama ve tüketicilerin bilgi eksikliğini kullanarak yapılan pazarlama oyunları var. Bu konu ihracatçı ve ithalatçı firmaları da yakından ilgilendiriyor. 

Bu ürün grubunda deneyimli olmayan, satın alınacak ürünlerle ilgili belge kontrolü, test ve gözetim işlemleri yapmayan ithalatçıların, talep ettikleri üründen daha kalitesiz ürün teslim alma riski var.

Zeytinyağının, asit oranı, saflık derecesi, üretiminde kimyasal işlemlerin kullanılıp kullanılmadığı, ürünün fiyatını ve müşteri kitlesini belirler. Farklı Zeytinyağı dereceleri ve ilgili standartlar Uluslararası Zeytin Konseyi tarafından belirlenir. 

Özet olarak beş farklı zeytinyağı çeşidi vardır: 

1. Naturel Sızma Zeytinyağı
2. Sızma Zeytinyağı
3. Rafine Zeytinyağı
4. Prina Zeytin Yağı
5. Rafinajlık (Lampante) Zeytin Yağı

Natürel Sızma Zeytinyağı

Sızma Zeytinyağı, zeytinyağının üretim yöntemleri, tat ve kimyasal bileşimi itibarı ile tam olarak bu sınıfa uygun olması durumunda belirtilir. “Natürel Sızma” Etiketli bir zeytinyağının, asit seviyesinin %0,8’den düşük olması gerekir. Kimyasal olmayan, mekanik yöntemlerle, aşırı ısıya maruz kalmadan 28 derenin altında özütlenmiş olması gerekir.

Sızma Zeytinyağı

Natürel Zeytinyağı, zeytinlerin, yağlarının süzülmesi için uygulanan ilk presleme işleminin sonucunda açığa çıkan zeytin yağıdır. Sızma zeytin yağları % 2'den az asitlik seviyesine sahip olmalıdır, bu nedenle Extra sızma zeytin yağına göre daha düşük kalitededir. Lezzet yoğunluğu değişebilir ve tadı ekstra sızma zeytinyağından daha hafiftir.

Rafine Zeytin Yağı

Bunlar, ilk preslemeden sonra, kalan zeytin hamurundan mümkün olduğunca fazla yağ çıkarmak için asitler, alkaliler ve ısı gibi maddeler kullanılarak rafine edilmiş Zeytin Yağlarıdır. Sonuç olarak tadı, aroması ve doğal antioksidanları olmayan, daha yağlı ve daha asidik bir yağdır. Bu nedenle üreticilerin karışıma bir miktar lezzet, renk ve aroma vermek için arıtılmamış Natürel sızma veya sızma zeytin yağı eklemeleri gerekmektedir. 

“Saf” , “%100 saf” veya “Işık” gibi terimler, pazarlama amacıyla, zeytinyağı markaları ve süpermarketler tarafından kullanılan bir kelime oyunundan ibarettir. Eğer bir zeytinyağı etiketinde “saf” , “% 100 saf” veya “Işık” gibi tabirler var ise, bu zeytin yağı, sızma bir zeytinyağı değildir. Aroması ve kalitesi ve gördüğü işlemler itibarı ile rafine bir yağdır.

Prina (Zeytin küspesi) Zeytin Yağı

Sızma zeytinyağı üretiminin ardından kalan küspelerin sıkılması ile elde edilen, en düşük kaliteli zeytinyağları, Prina zeytin yağı olarak sınıflandırılır. Zeytin kabukları, tohumlar ve hamurlar ısıtılır ve kalan yağ bir heksan kullanılarak ekstre edilir. Bu şekilde, prina yağı, saf veya hafif zeytinyağına benzer şekilde arıtma işlemine tabi tutularak elde edilmiş olur.

Rafinajlık (Lampante) – Yemeklik olmayan Zeytin Yağı

Genellikle düşük kaliteli veya uygunsuz koşullarda olgunlaşmış veya zeytin yağı elde edilme aşamasında kötü işleme uygulamalarından kaynaklanan ağır kusurlu yağlar bu isimle kategorize edilir. Bu tip zeytin yağları, insan tüketimine uygun değildir.

Zeytin Ağacının Özellikleri

Zeytin ağacı 15 metreye kadar büyüyebilen, yaklaşık 7 yaşından itibaren meyve vermeye başlayan, 1000 yıldan fazla yaşayan bir ağaç. 3000 yaşından daha eski olduğu tespit edilen zeytin ağaçları mevcut. Zeytin ağacının gövdesi, bir yandan çürürken bir yandan kendini yenileyebiliyor, bu sebeple mitolojide ölümsüzlüğe atıf yapılan bir ağaçtır.

Zeytin yapraklarında bulunan Oleuropein maddesi, antibiyotik özelliğinden dolayı ağacı hastalıklardan korur, halk arasında ve tıpta, ilaç yapımında kullanılır. Zeytin meyve sınıfına giren, kimi Akdeniz ülkelerinde sofralık tüketilmesine rağmen, dünya genelinde yağı için kullanılan bir üründür.

Zeytin ağacı +40°C, -7 °C sıcaklık değerleri arasında yetişir, ancak meyve vermesi için gerekli ideal ısı ortalaması 15-20 °C dir, zeytin ağacı 7°C altında sıcaklıkta meyve üretimi tamamen keser ve dinlenmeye çekilir. Zeytin ağacı 800 metreyi aşan rakımda yetişmez. Genel olarak güneş ışığı alabilecek tepe yamaçlarını sever. Engebeli ve tarıma elverişli olmayan araziler zeytin yetiştirmek için ekonomik sahalardır.

Zeytinyağının Faydaları

Zeytinyağının kanıtlanmış faydaları üzerine çok sayıda araştırma ve yazı var. Zeytinyağı, Ünlü Akdeniz diyetinin mihenk taşı. Geçtiğimiz on yılda sayısız araştırma, insan metobolizmasına olan olumlu etkilerinin yanı sıra, kanser, Alzheimer, diyabet, kardiyovasküler gibi hastalıklarla mücadelede, zeytinyağı kullanımının yardımcı olduğunu göstermiştir. 

Zeytinyağı içeriğinde son derece zengin “E ve K vitaminleri” barındırır. Zeytinyağı ayrıca kalsiyum, demir, potasyum ve sodyum  içerir. Zeytinyağı tüketen insanlar daha mutlu olma eğilimindedir.