Suudi Arabistan ve Rusya, dünyanın en büyük petrol üreticileri olarak, petrol fiyatlarını belirleyici güçte ülkeler. İki ülke arasında geçmişte de petrol arzını belirlemek üzere jeopolitik gerilimler yaşanmıştı ancak uzun süredir, petrol üretimi ve fiyat belirleme yönünde adeta bir kartel gibi hareket ettikleri şeklinde eleştiriliyorlardı. Ancak, Corona virüsü etkisinde dünya genelinde düşen petrol talebinin yarattığı rekabet ve son OPEC toplantısındaki fiyat belirleme görüşmelerindeki anlaşmazlık bir krize yol açtı.
Koronavirüs salgını, üretim sektörünü, global tedarik zincirini, turizmi, spordan sanata eğlence sektörünü, kısaca, bölgesel ve global ticareti, özellikle enerji yoğun ekonomik faaliyetleri yavaşlatırken, petrol dahil enerji talebinin düşmesine sebep oldu.
Yavaşlayan Dünya Ekonomisi & Petrol Savaşları
Suudi
Arabistan ve Rusya, dünyanın en büyük petrol üreticileri olarak, petrol fiyatlarını
belirleyici güçte ülkeler. İki ülke arasında geçmişte de petrol arzını
belirlemek üzere jeopolitik gerilimler yaşanmıştı ancak uzun süredir,
petrol üretimi ve fiyat belirleme yönünde adeta bir kartel gibi hareket
ettikleri şeklinde eleştiriliyorlardı. Ancak, Corona virüsü etkisinde
dünya genelinde düşen petrol talebinin yarattığı rekabet ve son OPEC toplantısındaki fiyat belirleme
görüşmelerindeki anlaşmazlık bir krize yol açtı.
Koronavirüs
salgını, üretim sektörünü, global tedarik zincirini, turizmi, spordan sanata
eğlence sektörünü, kısaca, bölgesel ve global
ticareti, özellikle enerji yoğun ekonomik faaliyetleri yavaşlatırken, petrol
dahil enerji talebinin düşmesine sebep oldu.
Petol Krizi nasıl başladı:
Avusturya'nın
başkenti Viyana'da düzenlenen Patrol üreticisi ülkeleriiçeren toplantıda Suudi
Arabistan'ın OPEC + üyelerinden, koronavirüs salgınının neden olduğu küresel
ekonomik durgunluk ve belirsizlik sebebiyle düşen petrol fiyatlarını belirli
bir seviyede tutmak için petrol üretimini günde 1.5 milyon varil azaltma
önerisi Rusya tarafından reddedildi. Suudi Arabistan toplantıyı takip eden
haftasonu hem üretimi arttırıp hem de fiyatları düşüreceklerini duyurdu.
Suudi
Arabistan, Nisan
ayı için petrol arzını 12,3 milyon b / d'ye çıkaracağını duyurdu . Suudi
Arabistan 2020 başlarında, 2020 yılı
boyunca aylık ortalama 9,7 milyon b / d petrol üretimi gerçekleştireceklerini açıklamıştı. Bunun
sonucunda 09.03.2020 pazartesi günü başlayan petrol fiyatlarındaki düşüş %30 ‘u
buldu.
-- Aralık 2019 - Mart 2020 BRENT Petrol Fiyatları --
Petol
Krizinin Sebepleri: Rusya ve Suudi Arabistan İhtilafı
Suudi
Arabistan, corona krizi yayıldıkça düşen sanayi üretimi, taşımacılık sektörünün
yavaşlaması gibi sebeplerle petrol fiyatlarının düşüş trendine girdiğini
görerek. Petrol arzını düşürerek petrol fiyatlarını koruma teklifi ile masaya
oturdu. Ancak Rusya için durum biraz daha farklı.
Suudi Arabistan
ve diğer OPEC ülkeleri, dünyanın farklı noktalarında çok sayıda pazara ve
müşteriye sahip. Rusya ise, Avrupa Birliği ve Çin ekseninde kısıtlı bir pazara
sahip ve üretimi kısması durumunda, Özellikle kaya petrolü üreten ABD
şirketlerine Pazar payını kaptırmaktan endişe duyuyor. Dolayısıyla petrol
fiyatları düşse de, kar marjı düşse de üretim kapasitesini azaltmayarak, pazar payını
koruma eğiliminde.
Suudi
cephesinde bir diğer tepki, 2019 yılında, Rusya ile yapılan silah anlaşmaları,
Rusya’ya yapılan Suudi yatırımları dahil, Suudi Arabistan açısından Rusya
lehinde attıkları adımlara rağmen, Rusya’dan doğal gaz konusunda bekledikleri
mutabakat gelmedi.
Kısaca,
Rusya dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi ve bu ürün enerji alanında petrole
rakip, OPEC ülkeleri, petrol gibi doğal gaz üretiminin de mutabakata göre
belirlenmesini en azından Rusya’nın doğal gaz üretimini arttırmamasını
bekliyor. Ancak 2019 aralık ayında Rusya doğal gaz üretimini 1,68 milyon varil
arttırdığını açıkladı.
Petrol Krizi ABD’ye etkileri
ABD halihazırda
petrol kaynaklarına sahip bir ülke ancak Çin ile birlikte en büyük tüketici ve
dolayısıyla petrol ithalatçısı bir ülke. ABD son yıllarda kaya gazı ve kaya
petrolü üretimi ile hem iç piyasa hem de ihracatçı olarak karşımızda ancak kaya
petrolü üretim maliyeti oldukça yüksek bir ürün.
Dolayısı
ile Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki krizin petrol üretiminin artması ve
fiyatların daha da düşmesine yol açması ABD’li kaya petolü üreticilerinin
ürünlerini satamaması anlamına geliyor.
Petrolün
varil fiyatı uzun süre 30 doların altında kalırsa, ABD petrol üretiminin 2020’de
500.000 ila 1 milyon b/d arasında bir oranda düşeceği tahmin ediliyor.
ABD
otomobil kullanımının en yaygın olduğu ülke. Sadece işe gidip gelmek için
tüketilen petrol, ABD’de taşımacılık endüstrisinde tüketilen petrolün yarısına
eşit.
ABD
şirketlerinde uzaktan çalışma, evden çalışma gibi uygulamalar giderek
yaygınlaşıyor, diğer yandan fabrikalarda robotik araç kullanımı, otonom makine ve
ekipmanların yaygınlaşması, elektrikli arabaların yaygınlaşması gibi önemli
gelişmeler, ABD’nin petrol bağımlılığını gün geçtikçe azaltıyor.
Rusya,
Suudilerle başlayan kriz sonrası, Rusya’nın 6 ila 10 sene arası daha düşük
petrol fiyatları ile üretime devam etme gücü var demişti. Bu Suudiler için
güçlü bir meydan okuma ancak 6 veya 10 yıl sonra ABD petrole ne kadar ihtiyaç
duyacak bu ayrı bir konu.
Corona Virüsü ve Petrol Fiyatları
Petrol
üreticisi devletler petrol fiyatlarının düşüş, artış trendlerini kendi
lehlerinde yönetmek için küresel gelişmelere bağlı olarak mücadele ediyorlar. Petrol
fiyatlarını etkileyecek siyasi belirsizlikler, savaşlar, terörizm, finansal ve
ekonomik krizler gibi pek çok etken mevcut.
2020
itibarı ile yeni tehdit bir salgın hastalık tehdidi ile geldi. COVID-19 yani
coronavirüsü yayıldığı ülkelerde fabrikaların kapanmasına, ulaştırma hizmetlerinin
ve sosyal hayatın durmasına yol açıyor. Bu durum o ülkelerdeki ve küresel
tedarik zincirindeki petrol talebini hızla yok ediyor.
Çinde
başlayan Coronavirüsü, bir üretim üssü olarak onbinlerce global markanın
yatırımları olan ülkede, üretim ve montaj tesislerinin belirsiz sürelerle
kapanmasına neden oldu. Fabrikalar durduğunda hammadde ve enerji talebi de
duruyor. İlk etapta Çin’in enerji ihtiyacı ve dolayısıyla petrol ithalatı
azaldı.
Sonraki
aşama zincirleme reaksiyon olarak, Çin’den gelecek mamul ve yarımamüle ihtiyaç
duyan sanayileşmiş ülkelerde üretimin yavaşlamasına sebep oldu. Bir diğer etken,
üretimin yavaşlaması ve hastalık yayılma riski sebebi ile, lojistik yani
taşımacılık faaliyetlerinin azalması sebebiyle küresel tedarik zincirinin
petrol talebinin azalmasına sebep oldu. Kızağa çekilen her yük gemisi, her yük
kamyonu, her yolcu uçağı, akaryakıt taleplerinin düşmesine sebep oluyor.
10.03.2020
itibarı ile dünya genelinde 110.000 vaka ve 4000’i aşan ölüm vakası ile
coronavirüsünden doğan korku, ülkelerin sınırlarını kapatmasına, ticareti
kısıtlamasına ve karantina altına alınan bölgelerde hayatın durmasına sebep
oluyor.
Dolayısıyla
Coronavirüsü, sadece can kaybı değil, küresel ölçekte dev bir ekonomik krize ve
böyle devam ederse, sadece ekonomik değil siyasi istikrarsızlıkların yaşanacağı
çalkantılı bir döneme işaret ediyor.
Almanya
Rusya Enerji İşbirliği ve Petrol krizine Etkileri
Almanya,
AB’nin en büyük ekonomisine sahip üyesi. Çin ve ABD’den sonra dünyanın en çok
ihracat ve ithalat yapan ülkesi. ABD enerji kaynakları, Çin ise ucuz işçiliği
ile fark yaratıyor. Almanya her ikisinden de mahrum ve tek avantajı kalite ve
inavasyon ile fark yaratmak.
ABD,
Rusya'nın en büyük enerji şirketi olan Rosneft’e 18.02.2020 tarihinde Venazüela
petrolünün yurtdışına satışı için illegal aracılık yaptığı gerekçesi ile yaptırım
kararı almıştı. Rosneft2in dağıtım şirketine uygulanacak yaptırım ile aslında
şirketin Latin Amerika ve Doğu Avrupa'daki etkisini azaltmak hedefleniyordu.
Almanya,
Nato üyesi olması ve ABD’ye ciddi oranda ihracat yapmasına rağmen, enerji
kaynaklarına sahip olmaması ve yüksek üretim maliyetlerini dengelemek üzere Rusya
ile geniş kapsamlı enerji anlaşmaları yapmak ve hem doğal gaz hem petrol
ihtiyacını bu ülkeden karşılamak istiyor. Ancak ABD’nin bu gelişmeleri ses
çıkarmadan izlemesi ve kabullenmesi olası değil.
Petrol
krizi Nasıl Biter
Rusya
Enerji Bakanı Alexander Novak Rusya'nın 18.03.2020’de Viyana’da gerçekleşecek
OPEC Ortak Teknik Komite (JTC) toplantısına bir temsilci göndereceğini ve ortak
bir yol bulunması kaydıyla uzlaşmadan yanan olduklarını belirtti. Ancak Rusya
mevcut şartlar altında, hem ABD kaya petrol şirketlerinin maliyet dezavantajını
hem de OPEC üyelerinin kıyasıya bir rekabete dayanamayacağını öngörerek, krizi
kendi lehine koşullar ile çözmek niyetinde.
Anahtar kelimeler: Coronavirüs, coronavirüs ekonomiye etkileri, coronavirüs petrol krizi, petrol fiyatları, petrol savaşı, suudi arabistan petrol savaşı, Rusya vs Suudi Arabistan, petrol fiyatları düşüyor, global ekonomik kriz, finansal kriz, küresel ekonomik kriz, 2020 petrol krizi, 2020 petrol savaşları
YORUM