DÜNYA DOĞAL KAYNAKLAR KALAN REZERVLER

İnsanlar, su, toprak, ormanlar, temiz hava, madenler, petrol gibi kaynakları, global bir kaynak planlaması ve geleceğe yönelik bir projeksiyonla değil, ülkeden ülkeye değişen ekonomi politikaları ve arz talep dengesine göre kullanıyor. Bu kaynakların bir kısmı sınırlı rezervlerden oluşuyor. Hava, su, ormanlar, elementler gibi bir takım kaynaklar ise, kendini yenileme kapasitesine sahip ancak bu doğal kaynakların yenilenme hızı, şu anki tüketim hızının gerisinde kalmış durumda Gezegenin bir yıllık periyodda yenilenme kapasitesi son 50 yılda eksiye düştü. 1950'li yıllarla birlikte, teknolojinin hızlı ilerleyişi, artan nüfusa paralel makineleşmiş tarımın artması, imalat tesislerinde makine kullanımı ve neticesinde seri üretimin katlanarak artması ve günlük enerji talebindeki artış sebebiyle doğal kaynakların tüketimi benzeri görülmemiş bir şekilde arttı.

Doğal Kaynaklar

İnsanlar, su, toprak, ormanlar, temiz hava, madenler, petrol gibi kaynakları, global bir kaynak planlaması ve geleceğe yönelik bir projeksiyonla değil, ülkeden ülkeye değişen ekonomi politikaları ve arz talep dengesine göre kullanıyor. Bu kaynakların bir kısmı sınırlı rezervlerden oluşuyor. Hava, su, ormanlar, elementler gibi bir takım kaynaklar ise, kendini yenileme kapasitesine sahip ancak bu doğal kaynakların yenilenme hızı, şu anki tüketim hızının gerisinde kalmış durumda

Gezegenin bir yıllık periyodda yenilenme kapasitesi son 50 yılda eksiye düştü. 1950'li yıllarla birlikte, teknolojinin hızlı ilerleyişi, artan nüfusa paralel makineleşmiş tarımın artması, imalat tesislerinde makine kullanımı ve neticesinde seri üretimin katlanarak artması ve günlük enerji talebindeki artış sebebiyle doğal kaynakların tüketimi benzeri görülmemiş bir şekilde arttı. 

1980 yılında, dünyanın bir yıllık döngüde yenileyebildiği kaynakları insanların 10.ayda tüketir hale geldi. 2016 yılında tüketim döngüsü 8. aya geriledi. Önümüzdeki 10 yıl içinde insanlar gezegenin 1 yılda üretebileceği temel kaynakların önemli bir kısmını örneğin topraktaki pek çok minerali, havadaki oksijeni 6. Ayda tüketir hale gelecek. Sınırlı kaynaklar olan petrol, kömür gibi fosil yakıtların oluşumu ise milyonlarca yıl sürüyor.

Ekonomi ve Doğal Kaynaklar

Ekonomi ve doğal kaynaklar arasındaki ilişki bir yandan insanlar arasındaki siyasal, sosyal ve kültürel ilişkileri de etkiler. İnsanlar avcı toplayıcı dönemden beri, doğal kaynakların paylaşımı için savaş veriyor. Kolonilazasyon ve Endüstri devrimiyle beraber bu mücadele daha acımasız hale geldi.

Ekonomi, doğal kaynaklara neden bu kadar bağımlı?: Ekonominin bilgi teknolojilerine, yazılıma, hizmet sektörüne, sanatsal faaliyetlere dayanan bölümleri olsa da en temel ekonomik aktiviteler fiziki ürünlerin alım satımından kaynaklanır.

Örneğin otomobil imalatında kullanılan hammaddeleri sınıflandıracak olursak %75'i metallerdir. Çelik, demir, alüminyum… %25 ise petrolün yan ürünleri olan plastik ve türevleri, kauçuk, seramik, cam ve kompozit malzemelerdir.

Doğal Kaynaklar Nelerdir – Stratejik Doğal Kaynaklar

Doğada kendiliğinden oluşan, oluşumunda insan etkisi olmayan, diğer yandan insan yaşamına doğrudan etki eden, yaşamın sürekliliği veya insan ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılabilen kaynaklardır.

En temel doğal kaynaklar aynı zamanda stratejik temel kaynaklar olarak sınıflandırılır. Toprak, Su, Ormanlar, Tuz, Mineraller, Kömür, Petrol, Doğal Gaz.

Günümüzde, güneş enerjisi, rüzgar gibi doğal kaynaklar enerji kaynağı olarak kullanılabilecek şekilde dönüştürülebilmekte. Bu tip enerji kaynakları, kömür, petrol gibi fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında, çevreci ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak sınıflandırılır.

Dünya Nüfusu Ve Doğal Kaynaklar

Dünya nüfusu 2020 yılında 7.8 milyar kişiye ulaştı. Son 100 yılda dünya nüfusu 4 misli arttı bu dünya tarihinde görülmemiş bir nüfus artış istatistiği. Bunun sonucu özellikle temel kaynakların paylaşımı, enerji yetersizliği, kirlilik ve küresel ısınma gibi pek çok problemle karşı karşıyayız.

1. Su

Dünya yüzeyinin %70’i su, %30’u ise karalardan oluşur. Ancak insanlar hem kendi tüketimleri, hem hayvanların tüketimi hem de tarım alanlarının sulanması için tatlı suya ihtiyaç duyar. Tatlı su, dünyadaki toplam su rezervinin sadece %2,5’uğu oluşturur. Toplam 35milyon m3 sudan bahsediyoruz. Ancak tatlı suyun %70’i buzullardan ve dağ zirvelerindeki kalıcı kar örtülerinden kaynaklanır. Kalan su arasında insanların erişimindeki tatlı su rezervi 200.000 km3 kadardır.

Pek çok siyasi bilimi, özellikle Ortadoğu ve Afrika’da yaşanan, çeşitli ekonomik, siyasi, dini sebeplerle ilişkilendirilen iç savaşlar ve bölgesel gerginliklerin temelinde su kaynaklarının kullanımı olduğunu belirtiyor. BM Gıda örgütü 2025 yılında 1,8 milyar insanın su kıtlığından etkileneceğini öngörüyor. Petrol, kömür gibi enerji kaynaklarına alternatif enerji kaynakları bulunsa da su muadili olmayan bir kaynak.

2. Petrol

Petrol, oluşumu milyonlarca yıl alan bir fosil yakıt, dolayısıyla dünyadaki rezervlerle sınırlı. Halihazırda tespit edilen petrol rezervi yaklaşık 180.000.000 ton. Ancak çok hızlı tüketilen petrolün mevcut koşullarda önümüzdeki 40 yılda tükeneceği öngörülüyor. Petrol muadili olan özellikle yenilenebilir enerji kaynakları, enerji tüketimi için çözüm olabilir ancak hammaddesi petrol olan pek çok ürün var.

Hammaddesi petrol olan başlıca ürünler: plastik ve türevleri, asfalt, mazot, gaz yağı, benzin, fuel oil, parafin, katran.

En Çok Petrol rezervine Sahip 10 Ülke:

1. Venezuela 300 milyon varil
2. Saudi Arabia 266 milyon varil
3. Kanada 169 milyon varil
4. İran 158 milyon varil
5. Irak 142 milyon varil
6. Kuveyt 101 milyon varil
7. BAE 97 milyon varil
8. Rusya 80 milyon varil
9. BAE 98 milyon varil
10. Libya 48 milyon varil

3. Doğal gaz

Doğal gaz bir nevi petrol türevi, yanıcı gaz karışımıdır. Dünya genelinde yaklaşık 200 trilyon metreküp doğal gaz rezervi bulunuyor. Bu rezervlerin yaklaşık 50 yıl, dünya genelinde, sanayide enerji, konutlarda ısıtma gibi temel gereksinimleri karşılayacağı öngörülüyor. 

Dünya doğal gaz rezervinin %80'i 10 farklı ülkede yer almaktadır.

1. Russian Federation 1.688 Trilyon Kübik Feet
2. Iran 1.187 Trilyon Kübik Feet
3. Qatar 890 Trilyon Kübik Feet
4. ABD 308 Trilyon Kübik Feet
5. Suudi Arabistan 288 Trilyon Kübik Feet
6. Turkmenistan 265 Trilyon Kübik Feet
7. BAE 215 Trilyon Kübik Feet
8. Venezuella 195 Trilyon Kübik Feet
9. Nijerya 182 Trilyon Kübik Feet
10. Cezayir 159 Trilyon Kübik Feet

4. Fosfor

Fosfor kalsiyumdan sonra insan vücudunda en çok bulunan ve vitaminlerin kullanımı ile besinlerin enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olan hayati bir elementtir. Başlıca fosfor kaynağı, doğada sınırlı miktarda bulunan fosfat kayalarıdır. Günümüzde, standart fosfor tüketimi baz alındığında, fosfat kayalarının önümüzdeki 50 yıl içinde tükeneceği öngörülüyor.

Yapılan bir araştırma, insanlar tarafından tüketilen fosforun her yıl yaklaşık 3 milyon tonu dışkıyla atılıyor. İnsan dışkısından fosfor ayrıştırılması, fosfor kaynaklarının tükenmesinin önüne geçmek için hala araştırılan bir konu.

Bu element olmadan bitkiler büyüyemez. Gübre için gerekli olan fosfat kayası, ABD, Çin ve Fas dahil olmak üzere sadece birkaç ülkede bulunur. 7 milyar insanı besleme ihtiyacıyla, Küresel Fosfor Araştırma Girişimi'nden bilim adamları , elementin yeni rezervleri bulunmadığı sürece 50 ila 100 yıl içinde fosforun tükenebileceğini tahmin ediyorlar.

En Çok Fosfat Kayası rezervine Sahip 10 Ülke:

1. Fas 50 milyon metrik ton
2. Çin 3.2 milyon metrik ton
3. Cezayir 2.2 milyon metrik ton
4. Suriye 1.8 milyon metrik ton
5. Brezilya 1.7 milyon metrik ton
6. Güney Afrika 1.4 milyon metrik ton
7. Sudi Arabistan 1.4 milyon metrik ton
8. Mısır 1.3 milyon metrik ton
9. Avustralya 1.2 milyon metrik ton
10. Finlandiya 1.2 milyon metrik ton

5. Kömür

Dünya kömür rezervlerinin toplamı 890 milyar tondur. Kömür tüketiminin önemli bir bölümü elektrik enerjisi üretimine yöneliktir. Günümüz tüketim oranları ile hesaplandığında, dünya kömür rezervlerinin yaklaşık 135 yılda tükeneceği öngörülüyor. Ancak Alternatif enerji kullanımının yaygınlaşması ile kömür rezervlerinin yeterlilik süreci uzamaktadır.

En Çok Kömür rezervine Sahip 10 Ülke:

1. ABD - 250 milyar ton
2. Rusya - 160,3 milyar ton
3. Avustralya - 147.4 milyar ton
4. Çin - 138.8 milyar ton
5. Hindistan - 101.3 milyar ton
6. Almanya - 36,1 milyar ton
7. Ukrayna - 37 milyar ton
8. Güney Afrika 35 milyar ton
9. Polonya - 28 milyar ton
10. Kazakistan - 25,6 milyar ton

6. Elementler

Toprakta bulunan elementlerin bir kısmı çözelti madenciliği, yeraltı madenciliği, açık işletme yöntemleri  gibi tekniklerle çıkarılmaktadır. Torak altından çıkarılan veya topraktan ayrıştırılan hammaddeler  kırma, öğütme gibi fiziki yöntemlerle, ayrıca  kimyasal  ve  metalurjik işlemler ile çeşitli  ürünlerde kullanılabilir  hale  getirilmektedir.

Skandiyum, İtriyum, Seryum, Neodimyum, Prometyum, Terbiyum, Tulyum bunlardan bir kısmıdır. Bu elementler, akıllı telefonlar, televizyonlar ve bilgisayarların elektronik devrelerinde kullanılmaktadır. Bu elementlerin rezerv miktarı ve kaynak ömrü bilinmemektedir ancak oluşum süreci tüketim hızının çok gerisindedir.

Yaşayan Gezegen raporu

İnsanlar her yıl, gezegenin yenileyebileceğinden %30 daha fazla kaynağı tüketiyor veya bozuyor. Ormanların yok olmasından, tatlı su kaynaklarının azalmasından, denizlerin ve havanın kirlenmesinden, ekosistemi oluşturan pek çok bitki ve hayvanın yaşam alanlarının daralmasından ve soylarının tükenmeye başlamasından bahsediyoruz.

Bu dramatik tablo karşısında insan nüfusunun %98’i ne olduğunun bile farkında değil veya sadece ekonomik beklentilerine göre hareket ettiğinden duyarlı bir tablo sergilenmiyor.

Yaşayan Gezegen raporundaki öngörü ve tahminler, Londra Zooloji Derneği tarafından hazırlanan “Dünyanın Doğal Sistemlerinin Sağlığı” endeksine dayandırır. İnsanların çevre üzerindeki taleplerinin “ekolojik ayak izini” belirlemek için 5000 kadar canlı popülasyonu ve 1.600'den fazla türü incelediler.

Yaşayan Gezegen raporu bir yandan ülkelerin “su ayak izi” hakkında bilgi içermektedir. Rapora göre 50 ülke yıl boyunca çeşitli seviyede su ihtiyacı krizleri yaşıyor. Bu ülkelerden İngiltere, İsviçre, Avusturya, Norveç ve Hollanda gibi 27 tanesi, tükettikleri suyun yarısından fazlasını ithal etmektedir.

Bitki yaşamı, su yaşamı, su, mineraller ve diğer birçok doğal kaynak tükenme tehlikesi altında. İnsanoğlu, bireysel veya bölgesel değil, tüm devletlerin uyacağı bir çevre politikası kabul ederek, gereksiz atıkları önlemek, gereğinden fazla tüketimin önüne geçerek bazı atıkları sınırlandırıp, yenilenebilir rüzgar ve güneş enerjisi gibi kaynaklara yönelebilir.