DÜNYA EKONOMİSİ 2020 & 2021 İSTATİSTİKLER VE TAHMİNLER

COVID-19 dünya genelinde 200'den fazla ülkeye yayıldı. Vaka görülmeyen birkaç ücra nokta haricinde dünya virüse teslim olmuş durumda. Pandemi, küresel ekonomiyi, yüzyıldır görülmemiş ölçüde kötü etkiledi. İkinci dalga ihtimali hesaba katılarak 2020 sonunda oluşacak tabloya dair beklentiler, global ekonomiyi bugüne kadar yaşanan en ağır küçülmeye sürüklüyor. 2020'de küresel ekonomik büyümeyi %3 ila %6 oranında bir küçülme beklendiğini gösteriyor. Salgının ekonomik yansımaları, 1930'larda özellikle ABD’yi vuran Büyük Buhranından bu yana deneyimlenmeyen işsizlik seviyelerinin aşılacağını gösteriyor.

Küresel Ekonomik Daralma ve Pandemi Süreci

COVID-19 dünya genelinde 200'den fazla ülkeye yayıldı. Vaka görülmeyen birkaç ücra nokta haricinde dünya virüse teslim olmuş durumda. Pandemi, küresel ekonomiyi, yüzyıldır görülmemiş ölçüde kötü etkiledi. İkinci dalga ihtimali hesaba katılarak 2020 sonunda oluşacak tabloya dair beklentiler, global ekonomiyi bugüne kadar yaşanan en ağır küçülmeye sürüklüyor. 

2020'de küresel ekonomik büyümeyi  %3 ila %6 oranında bir küçülme beklendiğini gösteriyor. Salgının ekonomik yansımaları, 1930'larda özellikle ABD’yi vuran Büyük Buhranından bu yana deneyimlenmeyen işsizlik seviyelerinin aşılacağını gösteriyor. 

Yaşamını yitiren ve yitirecek olan insanların yanı sıra artan yoksulluk, ekonomik kaosun beraberinde suç oranlarının artışı, dijital eğitime yeteri kadar katılamayacak yoksul nüfusun eğitim mağduriyeti, sadece önümüzdeki birkaç yılı değil, Z kuşağının geleceğini etkileyecek. Coronavirüs, dünya geleceğini, tahmin edilemeyecek sonuçlara sebep olacak bir belirsizliğe itiyor.

Küresel Ticarette Daralma

Küresel  ticaret de küresel ekonomik gerilemenin derinliğine ve boyutuna bağlı olarak, 2020 sonunda, en iyi ihtimal %13, ikinci dalga ihtimaline bağlı kötü senaryoda ise %32 oranında daralabilir. 

Bu durum özellikle gelişmekte olan ekonomilere ağır zarar verecek. 2020 yılının ilk 3 ayında dünya ticaretinde %3 ve ikinci çeyrekte %18 daralma yaşandı.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ilk olarak Ocak 2020'de COVID-19'u bulaşıcı bir hastalık olarak dünyaya duyurmuştu. Sonraki bir kaç ayda salgının dünyaya yayılması ve mart ayında ilan edilen pandemi sadece sağlık sistemini değil, 90 trilyon dolarlık küresel ekonomiyi sarstı. küresel halk sağlığı krizi, uluslararası ticaretin yavaşlaması, kapanan fabrika ve işyerleri ve alınan sosyal izolasyon tedbirlerinin ardından ekonomik krize dönüştü.

Uluslararası Lojistik ve Kargo Taşımacılığı Verileri

Sadece ilk çeyrekte uluslararası havayolu kargo taşımacılığında keskin bir düşüş yaşandı (5 Ocak – 18 Nisan arasında %74 azaldı) Mayıs ayı sonu itibarı ile başlayan normalle süreci neticesinde ilk çeyrekteki rakamlara oranla hava yolu kargo taşımacılığı yaralarını sarmaya başladı. 30 Haziranda elde edilen verilere göre, 18 Nisan – 30 Haziran arasında uluslararası kargo taşıması, 18 nisanda kaydedilen rakama göre %58 arttı.

Deniz taşımacılığında yaşanan daralma aslında, salgın Avrupa ve ABD’yi vurmadan önce başladı. Dünyanın en büyük üreticisi olan Çin, aynı zamanda dünyanın en büyük limanları sıralamasında ilk onda, yedi limanı olan bir ülke. Salgının başlangıç noktası olarak, fabrikaların ilk kapandığı ve tüm dünyaya sevkiyatların azalmaya başladığı şubat 2020 itibarı ile başlayan konteyner taşımacılığındaki düşüş, mayıs ayına kadar keskin bir dip yaparak devam etti. Haziran 2020 itibarı ile konteyner taşımacılığının da artmaya başladığını görüyoruz. 

Konteyner limanlarındaki iş İhracat siparişlerindeki artışı endeksler aracılığıyla görmemizi sağlıyor.

Toparlanma süreci olarak görülen 3.çeyrekle birlikte denizyolu ve havayolu kargo taşımacılığı rakamları normalleşmekle birlikte sonbaharda beklenen mevsimsel influanze (grip) beraberinde yaşanacak Covid-19 ikinci dalgası yeniden ticaretin önüne set çekebilir.

 OECD Ülkeleri 2020 Büyüme Rakamları

OECD ülkeleri için 2020 yılı büyüme tahminleri iki senaryoya dayanıyor. Sütunların kırmızı alanı, salgının kontrol altına alındığı, ikinci bir dalganın yaşanmadığı iyi durum senaryosuna istinaden öngörülen küçülme oranı. Bordo kısım ise, pandemide ikinci dalga, vaka artışı durumunda yaşanacak ekstra küçülmeyi temsil ediyor.

OECD ülkeleri arasında en çok daralan ekonomi İspanya ve en az küçülen ekonominin Güney Kore olacağı öngörülüyor.

• İspanya ekonomisi için beklenen küçülme oranı, iyi durum senaryosunda .%-11,1 Kötü durumu senaryosunda ise %-14,4.
• Kore için beklenen küçülme salgının kontrol altına alınması durumunda %-1,2 ve işler kötüye giderse maksimum %-2,5 olarak öngörülüyor.
• Türkiye için iyi ve kötü durum senaryolarına göre Türkiye ekonomisinde 2020 yılında görülecek küçülme %4,8 ila %8,1 arasında olması bekleniyor.

2021 Pandemi Devam Ederse Piyasalar Nasıl Etkilenecek

Sonbaharda beklenen ikinci dalga tehlikesi ve pek çok ülkede artarak devam eden  vaka sayıları nedeniyle,  neredeyse herkes 2020’den ümidini kesti. Peki 2021’de Covid-19 salgını bitecekmi? 2020 yılı sonunda veya 2021 yılında Coronavirüs aşısı bulunabilecekmi? İzolasyon, karantina, sosyal mesafe kuralları ve aşı çalışmalarının yanı sıra, ülkeler kimi zaman birbirinden farklı yöntemlerle de olsa, ortak bir hedef olarak Covid-19 salgınını durdurmanın yollarını arıyor. 

Mevcut durumun analizi ve 2021’ide kapsayacak ekonomi ve sağlık politikalarına dair, global ölçekte analizimiz aşağıdaki gibidir:

• Cari açığı ve dış borcu olan ülkelerde kriz piyasaları çok daha sert etkiliyor. Bütçe açıkları hızla büyüyen ülkeler piyasayı ayakta tutmak için para basıyor ancak uzun vadede bu durum devalüasyon ve yüksek enflasyon riski barındırıyor.

• Aşı geliştirme baskısı altında olan ulusal sağlık sistemleri  için mali destek sağlarken aynı zamanda vatandaşlara bakım ve koruma çabalarını finanse etmek, tüm dünyada sağlık harcamalarını arttırıyor. Ücretsiz sağlık sigortası sunan devletler için finansman sıkıntıları artacak. Ücretsiz sağlık sistemi olmayan ülkelerde  özellikle yoksul kesimde vaka artışı ve sosyal huzursuzluk bu ülkelerde toplumsal olayların, gösteri ve şiddete dönüşerek artacağını gösteriyor.

• Krizle baş etme yöntemlerinden biri kredi  piyasalarını destekleyerek, geliri düşen, zarar eden firmaların ekonomik faaliyetlerini sürdürebilmeleri için, uzun vadeli ve düşük faizli kredilerle desteklenmesidir.  Mali sıkıntı altındaki işletmelere yardımcı olan para ve maliye politikalarının, hibe ve desteklerle yürütüldüğü genelde AB ülkelerindeki özel firmalar en azından borç stoğunu arttırmıyor ancak Pandemi sürecinin uzaması, gelişmiş ekonomilerinde limitlerini zorlayacak.

• Ekonomik faaliyeti canlandırmak için uygulanan maliye politikaları, kullanılan yöntemlere de bağlı olarak farklı tüketici davranışlarına sebep olabilir. ABD’de işsiz kalan vatandaşlara sunulan karşılıksız devlet çekleri, gündelik alışverişlerin devamını sağladı ve hızlı tüketim mallarına dayalı piyasaların canlı kalmasını sağladı ancak devlet yardımlarının kesilmesi ve işsizlik rakamlarının artmaya devam etmesiyle birlikte, tüketici harcamaları düşüşe geçti. Dünyanın pek çok ülkesinde halk mevcut gelirlerini ve tasarruflarını, altın gibi emtialara yatırmakta. Sadece tüketici harcamaları değil, ticari faaliyetlere katılım, iş kurma, konut gibi alanlara yatırımlar düşüyor.

• Merkez bankaları ve para otoritelerinin, piyasaları istikrara kavuşturma amacıyla yaptıkları müdahaleler, piyasaların geleneksel fiyatlama riski ve sermaye tahsisi işlevlerini yerine getirme kabiliyetini tehlikeye atmakta. Bazı devletler likiditeyi garanti altına almak için borç ve şirket tahvil piyasalarına müdahale etmekte.

• Sağlık sistemi ve ekonomi çerçevesinde yaşanan sıkıntılar, aynı ülke içinde bile, bölgesel olarak farklılık göstermekte. Bölgesel yönetimler, yerel idareler, yerel şirketler ve mahalli işletmelere dair, alışık olduğumuz ulusal mali ve para politikalarının dışında, yerel gelişmelere paralel müdahale, teşvik ve yardım mekanizmalarının geliştirilmesi gerekmekte.

• Politikacılar, finans ve emtia piyasası yöneticileri ikinci bir enfeksiyon dalgası olmayacağı varsayılarak, 2020'nin üçüncü çeyreğinden başlayarak küresel ekonominin toparlanacağından umutlular. Bununla birlikte, yeni bir dalga yaşanmasa dahi, salgının küresel ekonomik büyümeye etkilerinin daha uzun vadeli, 2021 sonuna kadar süreceği tahmin ediliyor. 

• Sağlık krizi etkili bir aşı ortaya çıkmadan sona ermeyecek gibi gözüküyor. Ekonomik kriz çoğu ekonomistin varsaydığından daha uzun süre ve iniş çıkış grafikleri ile devam edebilir ve politikacılar, krizin artış ve düşüş dönemlerinde yaşanacak senaryoları göz önüne alarak, uzun vadeli ve revize edilebilir mali ve parasal politikalar geliştirmelidirler. 

• Ek önlemler, hane halkının, ücretli çalışanların, küçük işletmelerin ve büyük firmaların, yerel yönetimlerin, rekabet gereksinimlerini dengelemek zorunda kalabilir. Pek çok ülke sosyal mesafe kurallarını ve çeşitli kısıtlamaları yeniden uygulamak ve yeni teyit edilmiş COVID-19 vakalarındaki artıştan dolayı açılmaya başlayan işletmeleri kapatmak zorunda kalabilir.

Dünya Emtia Ticaret Hacmi ve 2021 Yılı Ekonomik Büyüme Tahminleri

2020 yılının İkinci çeyreğine ait mevcut ticaret verilerinin ışığında, İlk yarıya bakarak yılın kalan yarısı için küresel ölçekte ekonomik tahminler yapılıyor.

Covid‑19 salgını sebebiyle, seyahat ve ulaşım üzerindeki katı sosyal mesafe önlemleri ve kısıtlamaları, Nisan ve Mayıs aylarında çoğu ülkede tam olarak yürürlükteydi. Haziran ayı ile birlikte Avrupa başta olmak üzere Asya ve ABD’de gevşemeler başladı. Bu gelişmeler, birlikte ele alındığında ticaretin muhtemelen 2020'nin ikinci çeyreğinde dibe vurmuş olabileceğini düşündüren çeşitli ekonomik göstergelere yansımaktadır.

2021’e dair iki senaryo var. Bu senaryo 2020 yılının 3. ve 4. çeyreğinde yaşanabilecek ikinci dalga salgın ihtimalinin yanı sıra, 2020 sonu veya 2021 yılı ilk yarısında bulunacak ve dünya genelinde kullanıma sunulabilecek ölçüde üretilebilecek bir aşının bulunma ihtimaline dayanıyor.

İyimser senaryoya göre salgın 2020 ikinci yarısında kontrol altında seyredecek, tedavi yöntemleri geliştirilecek. En geç 2021 baharında aşı üretilecek ve vaka sayıları hızla düşecek. Bu senaryoya göre 2021 yılı sonunda dünya ekonomisi %5 büyüme gösterecek.

Kötümser senaryoya göre. 2021 sonbaharı Avrupa, ABD ve Asya'nın gelişmiş ülkelerinde ikinci dalga yaşanabilir. Aşı çalışmaları sonuç vermeyebilir veya beklendiği kadar etkili ve ucuz bir aşı geliştirilemeyebilir. Unutulmamalı ki, global ticaretin canlanması için, bulunacak tedavi yönteminin tüm dünya genelinde uygulanabilecek kadar ekonomik olması gerekiyor. kötümser senaryoya göre 2021 sonundaki beklenti başabaş noktaya gelmek yani büyüme beklentisi sıfır.

Salgının kontrolü ve aşı çalışmalarının yanı sıra, parasal, maliye ve ticaret politikalarının doğru belirlenmesi, hem ülke bazında hem de küresel bazda ekonominin toparlanma hızının artmasında önemli bir rol oynayacaktır.

Sadece 2021 değil, 2022 için de, küresel ekonominin gidişatına dair beklentiler belirsizliğini koruyor. Dünya Bankası, OECD ve IMF, küresel ticaret ve GSYİH'da yaşanan ve yaşanabilecek düşüşe ilişkin veriler ve tahminleri içeren tablolar yayınlıyor. Tüm bu kuruluşların global ekonominin gidişatına dair beklentileri, DTÖ'nün 2020 ilk yarı rakamları ışında hazırladığı yıl sonu ve 2021’e ilişkin öngörüleri ile kesişen noktalara sahip ancak olumsuz beklentiler ağır basıyor. 

Dünya Bankası'nın son tahmini, 2020'de küresel üretimin % 5,2 oranında azalacağı. Bu tahmin WTO'nun iyimser ve kötümser tahminlerine göre hazırlanan grafikteki aralığı ortalıyor. Ticaret projeksiyonları DTÖ'nün iyimser senaryosuyla kabaca uyumlu kalsa da, diğer uluslararası kuruluşların 2020 için GSYİH tahminleri DTÖ beklentilerinden daha kötümser.

Pandemi Döneminde Otomotiv Sanayi

Otomobil gibi dayanıklı tüketim mallarına dair satışlar Pandeminin tırmanmaya başladığı yılın ilk çeyreğinde keskin bir şekilde düştü. 2020 Ocak ayında Çin’de, Şubat mart aylarında ise dünyanın geri kalanında otomotiv fabrikaları ardı ardına kapandı. Mayıs ayı ile birlikte işyerlerinin açılması, izolasyon tedbirlerinin gevşetilmesi ile birlikte, otomobil satışlarında toparlanma başladı.

Her ne kadar evden çalışma, uzaktan eğitim gibi yöntemler yaygınlaşsa da, sosyal mesafe kuralları, toplu ulaşımda yaşanan risk gibi faktörlerden dolayı kişisel araç kullanımı ve buna paralel otomobil satışları arttı. Çin'deki otomobil satışları, Şubat ayında %79 düşmüştü, mayıs ayında yıllık %5’lik bir orana isabet eden bir artış yaşandı. Batı Avrupa ve ABD’de otomobil satışları, 2021 yılına kıyasla mayıs ayında hala eksideydi. Otomotiv sektörünün yanı sıra artan dayanıklı tüketim malları alımları, AB ve ABD ekonomisinin pozitif sinyalleri.

Pandemi Döneminde Evden Çalışma ve Tüketici Elektroniği Satışları

Tüketici elektroniği satışları şimdiye kadar beklenenden daha iyi gerçekleşti ve bu ürünlerin uluslararası ticaretini destekledi . Örneğin, Çin'in gümrük istatistiklerine göre, ülkenin bilgisayarlar da dahil olmak üzere otomatik bilgi işlem makineleri ihracatı Nisan ayında, bir önceki aya göre %30 artış gösterdi. 

Pandemi sürecinde evden çalışma sistemi pek çok iş dalında rağbet gördü. Özellikle eğitim sistemi, bankacılık, haberleşme gibi sektörler dünya genelinde evden çalışma, esnek çalışma gibi yöntemler uygulamaya başladı. Evden çalışmayı kolaylaştıran bilgisayar ve bilgi teknolojisi hizmetlerine yönelik ürünlerin satışında gerçekleşen artışın temel sebebi budur.