Yüksek teknoloji ihracatı, elektronik cihazlar, havacılık
teknolojisi, biyoteknoloji ve ileri tıbbi ekipman gibi yüksek teknoloji veya
ileri teknoloji olarak kabul edilen ürünlerin ihracatını ifade eder. Bu ürünler
tipik olarak önemli miktarda araştırma ve geliştirme gerektirir ve genellikle
en son teknoloji ve özel bilgi kullanımını içerir. Yüksek teknoloji ihracatı, know-how’dan
dolayı yüksek kar marjı ve dünya çapında talep gördükleri için ülkeler ve
şirketler için önemli bir gelir kaynağı olabilir. Türkiye Ar-Ge yatırımlarını
arttırmak ve yüksek teknolojiye sanayi üretiminde daha çok yer vererek küresel
pazardaki ihracat payını arttırmak zorundadır.
Yüksek teknoloji ihracatı tipik olarak üretmek için yüksek
düzeyde AR-GE gerektiren ileri teknolojik ürün ve hizmetlerin ihracatını ifade
eder. Türkiye yüksek teknoloji kapsamında ilk 3 ürün grubunu,
elektronik bileşenler, iletişim cihazları ve yazılım ürünleri olarak
listeleyebiliriz. Bu ürünlerin ihracatı, katma değerli ihraç ürünü olmaları ve
ülkenin küresel yüksek teknoloji endüstrisinde önemli bir oyuncu olarak
konumlandırılmasına yardımcı olması nedeniyle Türkiye ekonomisi için kritik
öneme sahiptir.
Yüksek Teknoloji İhracatına Yatırım Fırsatları
Zorluklara rağmen, yüksek teknoloji ihracatına yatırım
yapmak isteyen ülkeler için birçok fırsat var. En önemli fırsatlardan biri
ekonomik büyüme ve istihdam yaratma potansiyelidir. Yüksek teknoloji ihracatı,
birçok ülkede ekonomik büyüme ve istihdam yaratmanın önemli bir kaynağıdır.
Ancak Ar-Ge yatırımı Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkelerde özel sektörün
temkinli yanaştığı ve riskli gördüğü bir yatırım maliyeti. Bu noktada devlet
destekleri bir itici güç ancak Türkiye'de bu noktada en büyük problem devlet
teşvikleri ve hibelerin dağıtımındaki ölçütler ve şeffaflık.
Tüm bunlara rağmen yüksek teknoloji ihracatına yatırım
yapmak, ülkelerin geleneksel endüstrilere olan bağımlılıklarını azaltarak
ekonomilerini çeşitlendirmelerine yardımcı olabilir. Bu, ülkelerin ekonomik
durgunluk ve çalkantıları atlatmasına ve küresel pazarda rekabet güçlerini
korumalarına yardımcı olacaktır.
Diğer bir fırsat da teknolojik yenilik potansiyelidir.
Yüksek teknoloji ihracatına yatırım yapmak, yeni teknolojilerin ve ürünlerin
yaratılmasına yol açabilecek önemli araştırma ve geliştirme gerektirir. Bunun
bir ülkenin teknolojik yetenekleri ve rekabet gücü üzerinde önemli etkileri olabilir.
Türkiye Yüksek Teknoloji Ürün İhracatı
Ekonomik büyümenin lokomotifi olarak görülen imalat
sektörünün yüksek ve orta-yüksek teknoloji grubu, özellikle gelişmiş ülkelerde
son yıllarda hızla büyüyen, refah seviyesini yükselten ve katma değeri yüksek bir
sektördür. Gelişmiş ülkelerde artık düşmeye başlayan imalat sanayi Türkiye'de
çok yavaş gelişen ve GSMH içindeki payı son yıllarda azalan bir sektördür.
Bu durum özellikle yüksek ve orta-yüksek teknoloji grubunda
yer alan firma sayısının, istihdam edilen kişi sayısının, üretilen malın üretim
değerinin ve katma değerinin düşük olduğunu göstermektedir.
Türkiye yüksek teknoloji ihracatı 2022 yılında 7,4 milyar USD olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre yüzde bazında yaşanan artış olumlu bir veri değil çünkü gelişmekte olan ülkelerde bu oran katlanarak artıyor. Toplam ihracatın 254 milyar USD olduğunu düşünürsek, yüksek teknoloji ürünlerinin Türkiye ihracatı içindeki payı sadece %3. Türkiye'nin yüksek teknoloji ihracatının son yıllarda artış göstermesi ümit verici ancak mevcut rakamlar G20 üyesi olan bir ülke için çok düşük. ( www.ihracat.co )
- 2022 Türkiye yüksek teknolojili ürün ihracatı 7,4 milyar USD (2021 e kıyasla %15,1 artış)
- 2022 Türkiye orta yüksek teknolojili ürün ihracatı 81,2 milyar USD (2021 e kıyasla %14,5 artış)
- 2022 Türkiye orta düşük teknolojili ürün ihracatı 73,9 milyar USD (2021 e kıyasla %11,8 artış)
- 2022 Türkiye düşük teknolojili ürün ihracatı 77,7 milyar USD (2021 e kıyasla %12,2 artış)
En Çok Ar-Ge Yatırımı Yapan Ülkeler
OECD tarafından bir ülkenin ihraç ettiği ürünler; Ar-Ge
harcamalarının toplam katma değerdeki payı ile girdi ve ara mamullerinin
teknoloji düzeyi dikkate alınarak yüksek, orta yüksek, orta düşük ve düşük
teknoloji başlıkları altında sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre
ülkeler açısından orta yüksek ya da yüksek teknoloji ürün ihraç etmek
uluslararası pazarlarda sürdürülebilir bir rekabet performansı gösterebilmek
açısından önemlidir. 2000-2022 yılları arasında, Ar-Ge yatırımları üç kat
artarak 2,4 trilyon dolara ulaştı.
2022 verileriyle İsviçre GSYİ hasıla ile orantılandığında en
çok Ar-Ge harcaması yapan ülke. Ancak ABD 2022'de gerçekleşen 679 milyar USD
Ar-Ge yatırımı ile Ar-Ge'ye en çok bütçesini tanıyan ülke.
Çin 551 milyar USD ile ikinci sırada. Çin son yılda Ar-Ge
bütçelerini katlayarak ilerliyor. Japonya 182 milyar USD, Almanya 143 milyar
USD Kore 106 milyar USD ile ilk beşteki diğer ülkeler.
1960 yılında ABD, küresel Ar-Ge harcamalarının yaklaşık
%70'ini yapmaktaydı. 2020'de bu oran %30'a düştü. Küresel olarak, en çok Ar-Ge
harcaması yapan beş şirketten dördü ABD şirketleri:
- Amazon: 42,7 milyar USD
- Alfabe: 27,6 milyar USD
- Microsoft: 19,3 milyar USD
- Elma: 18,8 milyar USD
Yüksek teknolojili ürün ihracatı, yüksek katma değerli ürün anlamına gelir ve bu bir ülkenin sürdürülebilir refah artışının sağlanmasında kilit öneme sahiptir. Küresel rekabet için inovasyon kapasitesinin devamlılığını sağlamak teknolojinin hiç durmadan geliştiğini düşünürsek kaçınılmazdır. Yüksek teknoloji ve inovasyonun bir ülkede hangi düzeyde olduğunu belirlemek için Ar-Ge harcamalarının milli gelire oranını belirlemek yeterlidir.
Yüksek teknolojili ihracatının belirleyicileri:
- Ar-ge harcamaları
- Patent Başvuru Sayısı
- Sabit Sermaye Yatırımı
- Dışa Açıklık Oranı
- Doğrudan Yabancı Yatırımlar
- Nitelikli İstihdam Sayısı
Türkiye Yüksek Teknoloji Üretimini Nasıl Arttırır?
Küresel piyasalarda rekabetçi olabilmek için yenilik yaratma
kapasitesinin devamlılığını sağlamak gerekmektedir. Bu nedenle Ar-Ge
harcamalarının milli gelirdeki payı artmalıdır. Türkiye’de yüksek teknoloji
üreten şirketlerin sayısının artması hem bulundukları hem de ilişkili oldukları
sektörlere de canlılık getirecektir.
Türkiye, küresel İnovasyon Endeksi’ne göre 2022’nin en
yenilikçi ülkeleri listesinde 37. Sırayı aldı.
Türkiye Ar-Ge harcamaları GSYİ ile orantılandığında, yüksek
teknolojili ürün ihracatçısı ülkelere kıyasla oldukça düşük. 2020-2021-2022
verileri incelendiğinde artış söz konusu ancak gelişmiş ve gelişmekte olan
ülkeler arasında oldukça düşük düzeyde (Örneğin 2022 Brezilya Ar-Ge yatırımları
37 milyar USD)
Türkiye Kore Ar-Ge yatırımları karşılaştırması:
- Türkiye Ar-Ge yatırımlarının Milli Gelire oranı: 1.156 ve %1 (toplam
- Kore’de Ar-Ge yatırımlarının Milli Gelire oranı: 7.087 ve %4,2 ( www.ihracat.co )
Türkiye'nin Lider Yüksek teknoloji İhracatçı Şirketler
Ürünlerini dünyaya ihraç eden Türk teknoloji markalarının
önde gelenlerini sizler için listeledik.
Vestel: Akıllı ev cihazları, televizyon ve akıllı telefonlar
da dahil olmak üzere elektronik ve beyaz eşya alanında lider üretici.
Arçelik: Buzdolapları, çamaşır makineleri ve klimalar dahil
olmak üzere küresel bir ev aletleri üreticisi.
Aselsan: Askeri ve sivil uygulamalar için gelişmiş sistem ve
ürünler üreten bir savunma elektroniği şirketidir.
Türk Telekom: Mobil ve sabit hat hizmetleri, internet ve
dijital TV dahil olmak üzere önde gelen telekomünikasyon hizmetleri
sağlayıcısı.
Turkcell: Mobil ödemeler ve dijital reklamcılık da dahil
olmak üzere bir dizi dijital hizmet ve ürün sunan bir mobil telekomünikasyon
şirketi.
Roketsan: Füze ve roket sistemleri üreten bir savunma sanayi
şirketi.
FNSS: Zırhlı araç ve silah sistemleri üreten bir savunma sanayi kuruluşudur.
Yüksek Teknoloji Ürünlerin İmalat Süreçlerinde Faydaları
Yüksek teknolojili ürünlerin üretimde kullanılmasının aşağıdakiler
de dahil olmak üzere çeşitli faydaları vardır:
1. Verimliliği arttırmak: Yüksek teknoloji ürünleri, tekrar
eden görevleri otomatikleştirerek, üretim programlarını optimize ederek ve
israfı azaltarak verimliliği artırabilir.
2. Geliştirilmiş kalite: Yüksek teknoloji ürünü ürünler,
kusurları ve tutarsızlıkları gerçek zamanlı olarak tespit ederek kaliteyi
artırabilir ve anında düzeltici eyleme izin verebilir.
3. Artırılmış Esneklik: Yüksek teknoloji ürünü ürünler,
üretim hatlarının hızlı bir şekilde yeniden yapılandırılmasına ve talepteki
değişikliklere hızla yanıt verme becerisine olanak tanıyarak esnekliği
artırabilir.
4. Düşük Maliyetler: Yüksek teknoloji ürünü ürünler, görevleri otomatikleştirerek ve atıkları azaltarak maliyetleri düşürebilir ve bu da üretim maliyetlerini düşürür.
İmalatta Yüksek Teknoloji Ürünleri Uygulamanın Zorlukları
Yüksek teknoloji ürünleri birçok avantaj sunarken, aynı
zamanda aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli zorluklar da doğurur:
1. Maliyet: Yüksek teknoloji ürünlerinin uygulanması pahalı
olabilir ve donanım, yazılım ve eğitime önemli yatırımlar gerektirir.
2. Güvenlik: Yüksek teknoloji ürünü ürünler, bilgisayar
korsanlığı ve siber saldırılara karşı savunmasız oldukları için güvenlik
riskleri de oluşturabilir.
3. işgücü: Yüksek teknoloji ürünleri, işçiler için yeni beceriler ve eğitim gerektirerek işin doğasını değiştirebilir.
Yüksek teknolojili ürünler, Endüstri 4.0 çağında imalatın
geleceğini şekillendiriyor. Akıllı, bağlantılı ve otomatikleştirilmiş ürünler,
üretimin yapılma şeklini değiştirerek daha yüksek verimlilik, daha iyi kalite,
daha fazla esneklik ve daha düşük maliyetler sağlıyor. Ancak, bu ürünlerin
uygulanması aynı zamanda maliyet, güvenlik ve iş gücü değişiklikleri dahil
olmak üzere çeşitli zorluklar da doğurur.
Üretim gelişmeye devam ederken, şirketlerin rekabetçi kalabilmeleri için yüksek teknolojili ürünleri ve Endüstri 4.0'ı benimsemeleri önemlidir. Bunu yaparak operasyonlarını geliştirebilir, karlarını artırabilir ve müşterilerine daha iyi hizmet verebilirler. ( www.ihracat.co )
SSS
Endüstri 4.0 nedir ve önceki sanayi devrimlerinden farkı
nedir?
Endüstri 4.0, yüksek teknolojili ürünlerin ve Nesnelerin
İnterneti, yapay zeka ve otomasyon gibi ileri teknolojilerin kullanılmasıyla
karakterize edilen dördüncü sanayi devrimini ifade eder. Önceki sanayi
devrimlerinden, makinelerin, sistemlerin ve ürünlerin birbirine bağlandığı ve
birbirleriyle iletişim kurarak artan verimlilik, üretkenlik ve esnekliğe yol
açtığı bir "akıllı fabrika" yaratmaya odaklanması bakımından farklıdır.
Üretimde kullanılan yüksek teknoloji ürünlerine bazı
örnekler nelerdir?
Üretimde kullanılan yüksek teknoloji ürünlerine örnek olarak
akıllı sensörler, bağlantılı robotlar, otomatikleştirilmiş montaj hatları ve
kestirimci bakım yazılımları verilebilir.
Yüksek teknoloji ürünleri üretimde verimliliği nasıl
artırır?
Yüksek teknoloji ürünleri, tekrar eden görevleri
otomatikleştirerek, üretim programlarını optimize ederek ve israfı azaltarak
üretimde verimliliği artırabilir.
Üretimde yüksek teknoloji ürünleri uygulamanın
zorluklarından bazıları nelerdir?
Üretimde yüksek teknoloji ürünleri uygulamanın
zorluklarından bazıları arasında maliyet, güvenlik riskleri ve çalışanlar için
yeni beceriler ve eğitim ihtiyacı yer alır.
Şirketler, yüksek teknolojili ürünlerin imalatta
uygulanmasına nasıl hazırlanabilirler?
Şirketler, donanıma, yazılıma ve eğitime yatırım yaparak
üretimde yüksek teknoloji ürünlerinin uygulanmasına hazırlanabilirler.
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/690831
https://www.tim.org.tr
https://www.statista.com/statistics/732247/worldwide-research-and-development-gross-expenditure-top-countries/
https://www.visualcapitalist.com/most-innovative-countries-2022/
https://www.dha.com.tr/ekonomi/2022-turkiye-ar-ge-ve-inovasyon-raporu-yayimlandi-2182248
https://www.trademap.org/
https://www.oecd.org/turkiye/
YORUM