COP29: İklim Mücadelesinde Bir Dönüm
Noktası mı, Kaçırılmış Bir Fırsat mı?
2024 kasım ayında Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen COP29 iklim zirvesi, küresel iklim mücadelesine dair umut ve eleştirilerin bir arada dile getirildiği bir platform oldu. Zirvede yenilenebilir enerji, finansman mekanizmaları ve iklim adaptasyonu gibi konularda ilerleme kaydedilirken, özellikle gelişmekte olan ülkeler için finansal yüklerin adil dağıtılmaması nedeniyle eleştiriler yükseldi. COP29'un ardından gelen en büyük eleştiri makalenin devamında detayları belirteceğimiz üzere, finansal desteklerin beklenin çok altında kalması.
COP29’dan Önemli İstatistikler ve Sonuçlar
1. İklim Finansmanı:
- Gelişmiş
ülkeler, gelişmekte olan ülkelere iklim adaptasyonu ve azaltımı için 2035
itibarıyla yılda 300 milyar dolar sağlama taahhüdünde bulundu.
- COP28
sonrası başlatılan Kayıp ve Zarar Fonu için şu ana kadar yaklaşık 700
milyon dolar taahhüt edildi. Ancak, bu rakamın 2030’a kadar yılda
580 milyar dolarlık ihtiyacın çok altında olduğu belirtiliyor.
2. Yenilenebilir Enerji:
- 2030
yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması
hedefi belirlendi, özellikle güneş ve rüzgar enerjisine odaklanıldı.
3. Karbon Piyasaları:
- Paris
Anlaşması Kredi Mekanizması (PACM) oluşturuldu ve uluslararası karbon
ticaretini yöneten yeni şeffaflık ve hesap verebilirlik kuralları
onaylandı.
4. Küresel Adaptasyon Hedefleri:
- Adaptasyon
finansmanı açığı yılda 187–359 milyar dolar olarak tanımlandı. 2025
yılına kadar 2019 seviyelerinin iki katına çıkarılacak olan adaptasyon
yardımı hedefiyle yaklaşık yılda 40 milyar dolar taahhüt edildi.
5. Ağaçlandırma Girişimleri:
- 2030
yılına kadar 1 trilyon ağaç dikilmesi planlandı.
65 ülkede 8 milyar ağacın korunması, restore edilmesi ve yetiştirilmesi
için taahhütler verildi.
6. Döngüsel Ekonomi:
- SCALE
360 girişimi, moda, gıda, plastik ve elektronik sektörlerinde
sürdürülebilir projelerle 60 ülkede 100.000’den fazla insana olumlu
etkiler sağladı.
Gezegenin Geleceği İçin Olumlu ve Olumsuz
Sonuçlar
Konferansta, gelişmekte olan ülkeler için 2035'ten
itibaren yıllık 300 milyar dolarlık iklim finansmanı taahhüdü verilmesi gibi
önemli kararlar alındı. Ayrıca, yenilenebilir enerji kullanımını artırma ve
küresel adaptasyon stratejilerini güçlendirme konusunda anlaşmalar sağlandı.
İklim uzmanları ve kurumları, küresel iklim krizini
etkili bir şekilde ele almak, adaptasyon finansmanı açıklarını kapatmak ve
yenilenebilir enerjiye geçişleri desteklemek için trilyonlarca dolara
(özellikle 2030 yılına kadar yıllık tahmini 1,5 ila 3 trilyon dolar) ihtiyaç
duyulduğunu tahmin ediyor. Kısaca bütçe beklentilerin çok çok altında!
Ayrıca, bu kararların uygulanabilirliği konusundaki
belirsizlikler ve yük paylaşımındaki eşitsizlikler, gelişmekte olan ülkelerde
endişe yarattı. Eleştiriler, gelişmiş ülkelerin sorumluluklarını yerine getirip
getirmeyeceklerine dair şüphelerin artmasına neden oldu.
Büyük Ekonomilerin Rolü
COP29 kararlarının hayata geçirilmesi, ABD, Çin ve Hindistan gibi büyük nüfuslu ve endüstriyel kapasitesi yüksek ülkelerin tutumuna bağlı. Bu ülkeler, iklim değişikliğiyle mücadelede kilit rol oynasa da, kömür gibi fosil yakıtlara olan bağımlılıklarını azaltmakta zorluk yaşıyorlar. Yenilenebilir enerji hedeflerini hayata geçirmeleri, ekonomik dengeler ve iç siyasi engeller nedeniyle karmaşık bir süreç olabilir.
Küresel Ticaret Üzerindeki Etkiler
COP29 kararları, dünya ticaretini yeniden
şekillendirebilir. Karbon salınımı standartlarının sıkılaştırılması ve
sürdürülebilir üretim yöntemlerinin teşvik edilmesiyle birlikte, birçok sektör
bu değişime uyum sağlamak zorunda kalacak. Karbon sınır düzenlemeleri gibi
mekanizmalar, çevre politikaları gevşek olan ülkelerden yapılan ihracatı
cezalandırabilir, bu da özellikle ağır sanayi sektörlerini etkileyebilir.
Türkiye’nin COP28 Sonrası Adımları ve COP29 Uyum Süreci
COP28'de iddialı iklim hedefleri belirleyen Türkiye,
COP29 kararlarına uyum sağlamak için önemli adımlar atmaya hazırlanıyor.
Yenilenebilir enerji altyapısını geliştirme ve karbon fiyatlandırma
mekanizmalarını uygulama konularında ilerleme kaydetti. Ancak, COP29
kararlarının gerektirdiği yeşil teknolojilere yatırım ve çevresel düzenlemeleri
sıkılaştırma süreçleri ek maliyet ve çaba gerektirecek.
Türkiye’nin dış pazara yönelik üretim süreçleri, iklim değişikliği ile mücadele çerçevesinde, ihracat yapılan ülkelerin ticaret politikalarını revize etmesiyle yapısal değişikliklere ihtiyaç duyacak. Türkiye 2023'te 255,8 milyar dolara ulaşan ihracatının 104,3 milyar dolarını EU27 ülkelerine yapmıştı. Türkiye ihracatının %40’ndan fazlasını gerçekleştirdiği AB ülkelerinin, iklim değişikliğiyle mücadele için her geçen gün ithal ürünlere yönelik standartları yükselttiğini ve AB’de yer alan şirketlerin yurtdışı üretici partner arayışlarında çevre odaklı üreticilere öncelik verdiklerini unutmamak gerekiyor.
Türkiye açısından, özellikle tekstil, otomotiv ve çelik gibi sektörlerde, daha sürdürülebilir üretim yöntemlerine geçmek ve bu süreci kısa süre içinde tamamlamak gerekiyor. Avrupa Birliği ve diğer ticaret ortaklarının standartlarına uyum sağlamak, Türkiye'nin küresel rekabet gücünü koruması için kritik öneme sahip olacak.
Sonuç
COP29, küresel iklim mücadelesinde önemli bir
kilometre taşı olma potansiyeline sahip. Finansman, adaptasyon ve azaltım
konularında kaydedilen ilerlemeler, uygulama sürecine bağlı olarak anlam
kazanacak. Büyük ekonomiler ve Türkiye gibi ülkeler, bu değişimin başarısında
belirleyici bir rol oynayacak.
Yazan: Aykut
Alan
Kaynaklar:
1) BBC News: Overview of COP29 outcomes and critical
evaluations of the summit's decisions.
https://www.bbc.com/news/articles/cd0gx4przejo
2) Carbon Brief: Comprehensive analysis of the key
agreements and unresolved issues at COP29
https://www.carbonbrief.org/cop29-key-outcomes-agreed-at-the-un-climate-talks-in-baku
3) WWF Panda: Highlights of climate actions and global
cooperation commitments announced during COP29.
https://wwf.panda.org/wwf_news/press_releases/?12844466/COP29-outcome
4) World Economic Forum: Insights into the global
trade implications and sectoral impacts of COP29's climate resolutions.
https://www.weforum.org/
5) World Resources Institute:
https://www.wri.org/
6) EU trade relations with Türkiye
https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/turkiye_en
7) Türkiye İhracatçılar Meclisi
https://tim.org.tr/tr/turkiye-2023te-255-8-milyar-dolarla-ihracatta-yeni-bir-rekora-imza-atti
8) Statista, Turkey to the European Union (EU-27) total exports from 2013 to 2023
https://www.statista.com/statistics/1045891/share-of-exports-to-the-eu-in-total-export-trade-of-turkey/
YORUM