KÜRESELLEŞME VE KÜÇÜK İŞLETMELERE ETKİSİ

küreselleşme, globalleşme, küçük işletmeler, zincir markalar, küreselleşme küçük işletmeler, karl marx, komunist manifesto, küçük işletmeler nasıl rekabet eder, küçük işletmeler nasıl ayakta kalır, küçük işletmeler ve küresel şirketler, küçük işletmelerin ömrü, kaybolan meslekler, küresel markalar, çok uluslu şirketler rekabet, küresel rekabet, global rekabet, yerel rekabet

Küreselleşme, iletişim ve ulaşım teknolojileri geliştikçe, hızlandıkça, ucuzladıkça, kolaylaştıkça, kapitalizmin etki alanını ve dünyanın değişik noktalarına nüfuz etme gücünü arttırdı.

Endüstri devrimi ve sömürgecilikten bu yana farklı ülkelerde yerel marketlere nüfuz eden çokuluslu şirketler, son 30 yılda, kablosuz telefonlar, internet, kurumsal yazılımlar, lojistik, tedarik zinciri vb gibi, her yeniliğin ardından, nefesini, yerel firmaların ensesinde daha soğuk hissettirmeye başladı.

200 yıl önce, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi, Londra’dan aldığı bir direktifi Hong Kong ofisine aylar sonra iletebiliyordu. Çin limanlarından yüklenen mallar Avrupa kentlerine aylar sonra ulaşabiliyordu.

Bir kolonide yerel marketler oluşturmak ve faaliyetlerin etkinleşmesi yıllar sürüyordu. Artık bir telefonla direktifler iletiliyor, pahada ağır yükte hafif bir mal aynı gün dünyanın öteki ucuna nakliye uçakları ile taşınabiliyor. Kurulum rehberi hazır, şablonları belli bir franchise mağaza birkaç hafta içinde açılıp faliyete geçebiliyor. (www.ihracat.co)

Eski Köye Yeni Hane

Hikayeye göre, mahallenin kırk yıllık bakkalı, semtin göbeğinde açılan büyük bir zincir marketin rekabetine maruz kalır. Bakkal sahibi mahalleliyi uzun yıllardır tanımaktadır ancak dostane ilişkiler ve geçmişten gelen güvenilirlik, kıyasıya bir rekabet başlarsa ayakta kalmaya yetebilirmi?

Dünya genelinde binlerce mağazası olan ve yayılma stratejisi güden bir şirket, genişleyen küresel kaynaklara sahiptir ve yerel rakipleri saf dışı etmek için belirli bir bölgede gerektiğinde, kar marjlarını feda ederek aylarca, yıllarca rekabet edebilecek güçtedir.  

Eğer mevcut durumunu iyi analiz ederek farklı rekabet silahları bulamazsa, küçük bir yerel işletmenin bel bağlayacağı müşteri sadakati hiçbir şey ifade etmeyecek ve kepenkleri indirmek kaçınılmaz olacaktır.

Küçük İşletmelerin Hiçmi Şansı Yok

Bunu söylemek ezbere bir yorum olur ancak pek çok meslek grubu için zincir marketler, değil semte, tüm ülkeye dağıtım yapan markalar ve e-ticaret siteleri ile rekabet etmek çok zor. Eğer benzer kanallarda yapılanamıyorsanız, benzer standartlarda hizmet veremiyorsanız aslında rakiplerinize değil zamana, değişen müşteri beklentilerine ve trendlere yenik düşüyorsunuz.

Küçük bir market, pideci, pizzacı veya çiçekçi olduğunuzu varsayalım. Paket servisiniz olmalı, müşterilere bir teslim süresi vadetmelisiniz, kredi kartı ve hatta yeni telefon uygulamaları ile  ödeme opsiyonunuz olmalı, telefonla sipariş hattınız ve online kataloğunuz olmalı.

Müşteri taleplerini, memnuniyet ve şikayetlerini takip ve değerlendirebiliyor olmanız gerekiyor. İşletmenizin, satın alma, satış, stok takibi ve muhasebe kayıtlarını dijital ortamda takip etmeli, örneğin koşan ürünlerin tedariğini hızlandırıp, yavaş satılanların sipariş adetleirni düşürmeli, şikayet aldığınız ürünleri muadilleri ile değiştirebilmelisiniz.

Kısaca küçük esnaf rekabetçi ve pazarlama kanallarını profesyonelce kullanabiliyor olmalı. Tüm bunlar başarılırsa. Tanındığınız semtte, bildiğiniz muhitte olmanın ve bildiğiniz işi yapıyor olmanın avantajlarını kullanarak fark yaratabilirsiniz.

50 yıldır kitap satan bir kitapçı artık, hediyelik eşya, kırtasiye ürünlerine raflarında yer ayırmalı ve belki bünyesinde küçük bir cafe bulundurmalı. Kendini yenileyebilen, masraf kalemlerini düşürüp gelir kalemlerini çeşitlendirebilen küçük işletmeler için bir şans var.

Kaybolan Meslekler

Pek çok iş dalı, küreselleşmeden öte, teknolojiye, maliyetlere ve değişen tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak piyasadan siliniyor. Zanaatkar olarak tabir edilen pek çok meslek ustası, artık seri üretimle çok ucuza satılan basit kopyalardan daha kaliteli olmasına rağmen, ürettikleri ürünlerin el emeğine değecek fiyatı verebilecek müşteri bulamıyorlar.

Özellikle büyük şehirlerde yaşayan insanlar artık şemsiyelerini, küçük ev aletlerini, basit elektrikli gereçleri tamir ettirmektense yenisini almayı tercih ediyor ki bu ürünlerin pek çoğunun tamiri ile ürünün yenisi arasında fiyat farkı yok.

İkibinli yıllara kadar kendi başına küçük de olsa bir dükkan açtıran kimi meslekler artık sadece bir market rafında yer bulabilecek duruma düştü. Pek çoğumuz sadece yufka ve bazen birkaç hamur ürünü daha satan yufkacıları hatırlar, artık büyük şehirlerde yufka satarak bir işletmeyi yaşatmak mümkün değil. Kalan son temsilciler yakın bir zamanda silinecektir. (www.ihracat.co)

Küreselleşmiş Markalar

Karl Marx, ünlü eseri "Komünist Manifesto" da, küçük yerel işletmelerin kaçınılmaz olarak büyük çokuluslu şirketler tarafından kapitalizmin çarklarında eritileceği konusunda uyarıda bulunur. Ona göre, yerel işletmelerin yıkımı, yerel kültürün kaybına sebep olacak ve yalnızca ülkeden ülkeye, küçük nüanslarla farklılık gösteren tekil bir anonim şirket kültürünün ortaya çıkmasına sebep olacaktır. 

Serbest ticareti savunanlar, sosyalizme cephe alanlar yıllarca Karl Marx’ı eleştirdi ancak Marx bu noktada geleceği doğru okumuş görünüyor. Farzedinki bir jetle sizi her gün farklı bir ülkenin büyük bir şehrine götürdüler. İlk Gün ABD New Yorkta, sonraki gün  Çin’in Shanghai şehrinde,  Avustralya’da Merlborn’da, Türkiye’de istanbulda, Avrupa şehirleri olan Paris, Berlin ve Roma’da bulunduğunuzu farzedin. Şehir merkezlerinde gezerken göreceğiniz ortak noktalar çok fazla. 

Neredeyse her şehirde karşınız McDonals, Starbucks, KFC’s çıkacak. Hepsinde Samsung ve Apple mağazaları ile karşılaşacaksınız. Nike, Levi’s, Armani, Marks&Spancer ve diğerleri…

Pek çok dünya kenti, 30 yıl önceki yerel dokusundan uzaklaşmış durumda. Bu tabelalar ve vitrinler beraberinde şehirlerin kabuk bağlayıp eski dokunalarını kaybettikleri bir kültür erozyonuna sebep oluyor.

Marx’ın kehanetinden farklı olarak, Artık global markalar ürün gamında yerel unsurlar barındırıyor, Pazar payı buldukları ülkelerde yatırım yapma zorunlulukları ve kar aktarımındaki sınırlamalar nedeniyle yerel şirketlerle ortaklıklar kuruyorlar. Pek çok ülkede hükümetler, mali yükümlülükleri karşılamayanlara yüklü cezalar kesme, karşılıklı işbirliğine zorlama eğiliminde.

Bazı yerel işletmeler kapanır veya ağır rekabet şartları altında ezilirken, küresel şirketlerin iştiraklerine, franchise ve zincir rakiplere başarılı bir şekilde direnebilenler de var. Çin'de, son 30 yılda yüzbinlerce batı tipi fastfood yeme içme mekanı ve lokanta açıldı, ancak hala çok sayıda başarılı küçük restoran ve kahve dükkanı var. 

Bu restoranlar nasıl hayatta kaldı? Köfteler, erişteler, Pekin ördeği gibi yerel menü öğeleri sunarak, zincir mağazaların sunamayacağı yerel menülerle dayandılar.Mcdonald’s bir menüsüne Çin sebze çayı eklemek isteyebilir ancak seri üretimde aynı lezzeti yakalaması mümkün olmayacaktır ve halihazırda bu yerel lezzetleri her daim sunabilecek uzman personelden yoksundur. (www.ihracat.co)

Çok Uluslu Şirketlerin Rekabet Avantajları

Geçmişte “Made in …” ibaresi pek çok ülke tüketicisi için önemliydi. Pek çok insan kendi ülkesinde üretilmiş ürünlere karşı daha duyarlıydı. Özellikle kalite standartları gelişmiş ABD ve bir kısım Avrupa ülkesinde bu durum daha belirgindi.

Bugün artık pek çok sanayileşmiş ülke için kendi toprakalrında üretim yapmak, yüksek işçilik maliyetleri ödemek, işçi sendikalarıyla uğraşmak ve yüksek maliyetlerden kaynaklanan küçük kar marjları ile üretim yapmak anlamına geliyor. 

Bunun nedeni, üretim üssünüzü, maliyetlerin çok daha düşük olduğu başka bir ülkeye kaydırmanın çok daha güvenli ve karlı bir yatarım haline gelmiş olması. Daha zayıf bir para birimine sahip bir ülkede daha düşük malzeme ve işçilik maliyetleri, kârları önemli ölçüde artırır.

Küçük işletmeler genellikle denizaşırı fabrikalarla dış kaynak kullanımı ortaklıkları kurma avantajına sahip değildir. Yüksek adetli alımlar yapamazlar. Aynı malın fiyatı ve ödeme şartlarını onlarca ülkede, yüzlerce tedarikçiden kısa aralıklarla kontrol edip karşılaştırmak ve müzakere etme şansına da sahip değildirler. Tüm bu saydıklarımız, fiyatlamada ciddi bir dezavantaj oluşturmaktadır. 

Wal-Mart gibi çok uluslu şirketler, binlerce çeşitten oluşan ürün gamlarını Çin'den son derece ucuza ithal etmekte, çok az miktarda ürün üretmekte ve her bir ürün için sadece az bir kazanç elde etmektedir. Bu iş modelinin amacı, ürün başına düşük karını dengelemek için yüksek satış hacmini kullanmaktır. 

Aslında temel amaç, dış kaynak altyapısının eksikliği nedeniyle bu düşük fiyatları yakalayamayan yerel rakiplerden daha ucuza ürün satarak onları alt etmektir. Walmart ucuzdur ancak, yerel rakipleri egale ettiği bölgelerde ve o ürün gruplarında, fiyatlarını revize ederek, artık rakip kalmadığından daha karlı satışlar yapabilme şansına da sahiptir. 

Mücadeleye Devam

Küçük işletmeler genellikle güçlü küreselleşmiş bağları olan çokuluslu bir şirket tarafından hedef alındığında sinek gibi düşer. Bununla birlikte, butik bir işletme haline dönüşmek, uzman olduğunuzu tüketiciye kabul ettirmek yerel, geleneksel unsurlar taşımak, bir kültürü temsil edebilmek hayatta kalma şansınızı arttırır. (www.ihracat.co)

Diğer yandan yerel ittifaklar kurmak, satın alma, hizmet tedarik etme gibi konularda bulunduğunuz bölgedeki küçük işletmelerle işbirliği yapmak rekabet şansınızı arttırır.

Her büyük şirket ve tabi çok uluslu şirketler de bir zamanlar küçük bir işletme olarak kuruldu. Bugün zor olan, halihazırda çok büyük rakipler olması ve piyasa da rekabet şartlarının geçmişle kıyaslandığında katlanarak zorlaşıyor olmasındandır. 

Altın bir tavsiye, her daim zayıf ve güçlü olduğunuz yönleri tartın, zincir mağazalardan farklı olduğunuz, farklılaşabileceğiniz noktalara odaklanın. Büyük şirketler rekabet güçleri çok olsa da, krizler karşısında daha kırılgandır ve kar marjı düşük pazarlarda direnmek değil, zarar büyümeden bir anca önce çıkma eğilimindedirler . Mücadeleye devam.